«دروس تمهيدية في الفقه الاستدلالي علی المذهب الجعفري» تألیف شیخ باقر ایروانی از جمله آثاری است که مباحث فقهی از کتاب طهارت تا دیات را به صورتی نیمه استدلالی با یک نگرش جدید مطرح کرده است.
ساختار
کتاب در سه جلد تدوین شده است:
در جلد اول مبحث تکلیف و شروط آن و کتاب طهارت تا امربه‌معروف و نهی از منکر؛
در جلد دوم مباحث عقود از کتاب البیع تا نکاح و مباحث ایقاعات از طلاق تا شفعه؛
و در جلد سوم مباحث کتاب قضا تا دیات مطرح شده است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه کتاب این اثر را به‌منزله دروس مقدماتی در فقه استدلالی دانسته که طلبه باید پس از پشت سر گذاشتن و مطالعه برخی متون فقهی موردمطالعه قرار دهد.
در نگارش این اثر بر نکاتی تأکید شده که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از:
- در هر مسئله‌ای به تعداد زیادی روایات اشاره شده که طلبه در مواجه با خیل عظیم روایت در مرحله خارج آماده باشد.
- ارائه روایات متعارض و توضیح شیوه علاج آن‌ها.
- تأکید ارتباط احکام فقه با قواعد اصول تا بدین‌وسیله فایده علم اصول و مقدار نیاز به آن روشن شود.
- اشاره به برخی نکات رجالی تا طلبه در مواجه با تفاصیل در مرحله خارج آماده شود.
- تلاش شده که از ایجاز مخل و تطویل ممل پرهیز شود.
- فرایند ارائه احکام فقهی و استدلال بر آن‌ها جز در موارد اندکی که برخی فقهای شیعه به آن‌ها اشاره کرده‌اند کامل نشده است؛ چراکه مقصود ما تمرین طلبه بر فرایند اجتهاد و دادن سر نخ به دست او بوده است.
- شیوه استدلال بر اساس رأی فقیهی معین بنا نشده بلکه آنچه برای تمرین طلبه مناسب‌تر بوده مراعات شده است.
- در موارد تشابه استدلال یا شرایط دو موضوع، از تکرار مطالب پرهیز و ارجاع شده است؛ به‌عنوان مثال ازآنجاکه شرایط متعاقدین در بحث اجاره همان شرایط باب بیع بوده به آنجا ارجاع شده است.
