۳. افضلیت
از آن جا که امام وظیفه خطیر هدایت و رهبری امت را به دوش دارد باید از همه افراد امت در همه فضائل و کمالات برتر باشد. از این جهت امام سرآمد روزگار خود و شایسته ترین مردم زمان بلکه دیگر مردمان در هر عصر و زمانی می‌باشد.
پیامبر گرامی اسلام در روز غدیر در توصیف امام علی عليه‌السلام فرمود:
«مَعَاشِرَ النَّاسِ فَضِّلُوا عَلِيّاً فَإِنَّهُ أَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدِي مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى». (۱)
ای مردم ! علی را برتر بدانید زیرا او پس از من، برترین مردم از زن و مرد است.
صرف نظر از اختصاص روایت به علی عليه‌السلام ، شاهد سخن در این روایت افضل دانستن آن حضرت است. از کلمه «أفضل الناس» استفاده می شود که این برتری مطلق است و مسلّماً شامل برتری در امامت بر امّت هم می‌شود.
در همین راستا، از آن جا که امامان، اوصیاء و جانشینان پیامبران الهی هستند، شایسته است که همان خصوصیات اخلاقی که خداوند متعال برای پیامبرانش برشمرده است، در آنان نیز وجود داشته باشد.
امام رضا عليه‌السلام در بیانی جامع در فضائل امام عليه‌السلام و جایگاه امامت می‌فرماید:
امام یگانه دهر خویش است. کسی به [فضائل و کمالات] او نزدیک نمی‌شود و هیچ دانشمندی به همسنگی با او نمی‌رسد. جایگزین و مانند و نظیری ندارد. همه برتری‌ها مخصوص اوست بدون این که آن را بخواهد یا اکتساب کند بلکه این ویژگی خاصی است از جانب خداوند بخشنده برتری دهنده. (۲)
در زیر به پاره‌ای از این فضائل به طور مختصر اشاره می شود:
الف) صبر و یقین: خداوند در این باره می فرماید:
___________________
(۱) طبرسی، احتجاج، ج۱، ص۶۰؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ج۱، ص۹۳؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۳۷، ص۲۰۸.
(۲) «الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا يُدَانِيهِ أَحَدٌ وَلَا يُعَادِلُهُ عَالِمٌ وَلَا يُوجَدُ مِنْهُ بَدَلٌ وَلَا لَهُ مِثْلٌ وَلَا نَظِيرٌ مَخْصُوصٌ بِالْفَضْلِ كُلِّهِ مِنْ غَيْرِ طَلَبٍ مِنْهُ لَهُ وَلَا اكْتِسَابٍ بَلِ اخْتِصَاصٌ مِنَ الْمُفْضِلِ الْوَهَّاب» (کافی، ج ۱، ص ۲۰۱؛ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۴۳۹؛ عیون اخبار الرضا عليه‌السلام ، ج۱، ص۲۱۹).
