تاکنون از صفات علم و قدرت سخن گفتیم که کمالی را به خداوند نسبت می‌دهند. این صفات را صفت ثبوتی می‌نامند. در این درس به صفات سلبی می‌پردازیم که نقصی را از خداوند پیراسته می‌کنند.
صفات خداوند را به دو دسته ثبوتی و سلبی تقسیم می‌کنند. صفات ثبوتی به کمالاتی اشاره می‌کنند که شایسته است به خداوند نسبت داده شود. اما صفات سلبی عبارت از اوصافی است که نمی‌توان آن‌ها را به خداوند نسبت داد. در واقع همه صفات سلبی به تنزیه خدای متعال از نقص و نیازمندی که از لوازم مخلوقیت است، باز می‌گردد. مهم‌ترین صفات سلبی به شرح زیر است:
۱. جسمانیت
پروردگار جهان از هر گونه جسمانیت و مادیت خالی است؛ چرا که جسم و ماده دارای انواع نقص‌ها و محدودیت‌هاست و خداوند از هر گونه حد و مرزی خالی است. این موضوع چنان روشن و بدیهی است که در قرآن کریم مستقیما به این موضوع اشاره نشده است؛ از میان آیاتی که به صورت غیر مستقیم بر نفی جسمانیت دلالت دارند، می‌توان به آیه زیر اشاره کرد:
﴿لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ یدْرِكُ الْأَبْصَارَ وَهُوَ اللَّطِیفُ الْـخَبِیرُ﴾. (۱)
دیدگان او را در نمی‌یابند ولی او همه دیدگان را در می‌یابد و اوست که در ژرفای هر چیزی نفوذ دارد و از ظاهر و باطن آن آگاه است.
تعبیر «ادراک با اَبصار» به معنی احاطه پیدا کردن است، این آیه شریفه شناخت
___________________
(۱) انعام / ۱۰۳.
