علامه مجلسی احادیث حضور معصومین عليهم‌السلام را بر بالین محتضر متواتر می‌داند. در شعر معروفی که امام علی عليه‌السلام به حارث همدانی خطاب نموده‌اند، به حضور خودشان بر بالین هر مرده‌ای تصریح شده است:
|
يَا حارُ هَمْدان مَنْ يَمُتْ يَرَني |
|
مِنْ مُؤمِـنٍ أو مُـنَافِقٍ قُـُبلا (۱) |
ای حارث همدانی هر کس بمیرد چه مؤمن باشد و چه منافق، مرا در برابر خود خواهد دید.
فرشته مرگ در برابر اهل البیت عليهم‌السلام کاملا مطیع و منقاد است و در چگونگی قبض ارواح گوش به فرمان ایشان است. از این رو حضرات معصومین سفارش مؤمن را نموده که با رفق و مدارا جان او گرفته شود. (۲)
۷. قبض روح و کیفیت آن
فرشته مرگ می‌تواند در یک لحظه جان افراد بیشماری را بگیرد. این امر به سلطه و اشراف حضرت عزرائیل در قبض روح انسانها بر می‌گردد. در حدیث آمده است که پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در شب معراج در ملاقاتی که با ملک موت داشتند، همین سؤال را از او پرسیدند، او در پاسخ گفت: خداوند تمامی دنیا را برای او همانند سکه‌ای که در دست انسانی قرار می‌گیرد، و بر آن کاملا مسلّط است، مسخّر نموده است و از این رو می‌تواند جان افراد زیادی را در لحظه کوتاهی بگیرد. وی برای تاکید بر چنین اشرافی در ادامه گفته است که در هر روز پنج نوبت به تمامی خانه‌های اهل دنیا داخل می-شوم. (۳)
۸. تفاوت مرگ مؤمن و کافر
با توجه به آنچه گفته شد، قبض روح مؤمن به آسانی و مدارا صورت می‌گیرد و در
___________________
(۱) حق الیقین، ص ۴۰۲؛ بحارالانوار، ج۶، ص۱۸۰، باب ما یعاین المؤمن و الکافر عند الموت و حضور الأئمة عليهم‌السلام عند ذلک.
(۲) حق الیقین،ص۴۰۴.
(۳) تفسیر قمی، ج ۲، ص ۵.
