۳. شفاعت در قرآن کریم
آیاتی که درباره شفاعت سخن گفته‌اند، بر دو دسته است: برخی از آنها قبول شفاعت و مؤثر بودن آن را در آخرت نفى می‌كنند:
﴿أَنْفِقُوا مِـمَّا رَزَقْناكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِىَ يَوْمٌ لا بَيْعٌ فِيهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ﴾. (۱)
از آنچه به شما روزى داده‌ایم، انفاق كنید! پیش از آنكه روزى فرا رسد كه در آن، نه خرید و فروش است (تا بتوانید سعادت و نجات از كیفر را براى خود خریدارى كنید)، و نه دوستى (و رفاقتهاى مادى سودى دارد)، و نه شفاعت.
﴿وَ لا يُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا يُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ...﴾. (۲)
و نه از او شفاعت پذیرفته مى‌شود؛ و نه غرامت از او قبول خواهد شد.
اما آیات دیگری هستند كه شفاعت با اذن و اجازه الهی را پذیرفته و آن را سودمند می‌داند:
﴿مَنْ ذَا الَّذِى يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ﴾. (۳)
كیست كه در نزد او، جز به فرمان او شفاعت كند؟!
﴿وَ كَمْ مِنْ مَلَكٍ فِى السَّماواتِ لا تُغْنِي شَفاعَتُهُمْ شَيْئاً إِلَّا مِنْ بَعْدِ أَنْ يَأْذَنَ اللهُ لِـمَنْ يَشاءُ وَ يَرْضى﴾. (۴)
و چه بسیار فرشتگان آسمانها كه شفاعت آنها سودى نمى‌بخشد مگر پس از آنكه خدا براى هر كس بخواهد و راضى باشد اجازه (شفاعت) دهد.
با توجه به این دو دسته آیات روشن می‌شود که مقصود از نفى شفاعت در آیات نخستین، استقلال در شفاعت است. به عبارت دیگر، آیات دسته اول نشان می دهد که در
___________________
(۱) بقره / ۲۵۴.
(۲) بقره / ۴۸.
(۳) بقره / ۲۵۵.
(۴) نجم / ۲۶.
