در آغاز مباحث امامت، مناسب است با مفهوم امامت و ضرورت بحث از این اصل اعتقادی آشنا شویم. گاه برخی شبهه می‌کنند که مبحث امامت، یک موضوع تاریخی بوده است که امروزه دیگر فایده‌ای بر آن بار نمی‌شود. این درس ما را با اهمیت امامت در اندیشه اسلامی آشنا می‌سازد.
یکی از مهمترین اصول اسلام، اعتقاد به امامت و رهبری پیشوایان معصوم و از جانب خداوند متعال پس از پیامبر مکرم اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم است. به شهادت تاریخ، نخستین اختلاف اعتقادی پس از وفات پیامبر در میان یاران ایشان بر سر مسأله امامت اتفاق افتاد و این مسأله از همان آغاز سخت مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفت. (۱) دانشمندان شیعه در آثار تفسیری، روایی، تاریخی و رساله‌های کلامی خود به بحث از امامت پرداخته‌اند. (۲) امامت پژوهی سابقه‌ای طولانی دارد و شیعیان ـ که به فضل و دانش و آگاهی از قرآن و سنت شهره بودند ـ در مواجهه با انحراف از خط امامت، به بحث و نظر در این مسأله پرداختند. (۳)
در آغاز سخن، باید با مفهوم و معنای امامت به عنوان یک اصل اعتقادی آشنا شویم و سپس ضرورت و بایستگی آن را برای مسلمانان و جامعه اسلامی مورد بررسی قرار دهیم.
۱.معنا شناسی امامت
واژه امامت در لغت به معنای «پیشوائی» و امام به معنای پیشوا، پیشرو و مقتدا است؛ اعم از این که گمراه و ستمکار باشد یا هدایت یافته و مؤمن و عادل. (۴)
___________________
(۱) ناشی الاکبر، مسائل الإمامة، ص ۱۷۷.
(۲) یزدی مطلق، امامت پژوهی، ص۲۲، به نقل از «معجم ما کتب عن الرسول واهل البیت» ، ج ۵، ص ۱۳۳ و ج ۱۰، ص ۶۹.
(۳) ابن ندیم، الفهرس، ص ۳۲۷.
(۴) ابن منظور، لسان العرب، ج۱۲، ص۲۴.
