مباحث پیشین سراسر به اصل معاد و باور به آن گذشت و روشن گشت که معاد از راه‌های عقلی و نقلی قابل اثبات است و اگر کسانی به انکار می‌پردازند یا از روی جهل و غفلت به دلائل و عوامل معاد است و یا ریشه در بیماری‌های اخلاقی و رفتاری دارد. از این پس به مراحل آخرت می‌پردازیم و سرنوشت آینده خویش را پله پله تا صحنه قیامت از روی گزارش‌های وحیانی به تماشا می نشینیم.
در بین منزلگاه دنیا و منزل ابدی ما، مراحلی مانند مرگ، قبر، برزخ، قیامت، صراط و میزان قرار دارد که لازم است قبل از بحث از منزلگاه ابدی به این مراحل میانی پرداخته شود.
با پدیده‌ای به نام مرگ، زندگی دنیائی انسان به پایان می‌رسد و زندگی آخرتی وی آغاز می‌گردد. با مرگ، دست انسان از دنیا کوتاه شده و به نخستین منزل آخرت یعنی قبر فرود می‌آید. در این‌جا پدیده مرگ و آن چه مربوط به آن است همچون حالات احتضار، سکرات موت و مانند آن مورد بحث قرار می‌گیرد.
۱. حتمیّت مرگ
مرگ یک سنّت حتمی است که همه موجودات به جز حق متعال را در بر می‌گیرد، و انسان‌ها نیز از این قانون مستثنی نیستند. قرآن کریم حتمیّت مرگ را با تعابیر مختلفی بیان فرموده است:
﴿أَيْنَما تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْـمَوْتُ وَ لَوْ كُنْتُمْ في بُرُوجٍ مُشَيَّدَة﴾. (۱)
هر جا باشید، مرگ شما را درمى‌یابد؛ هر چند در برجهاى محكم باشید.
﴿كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْـمَوْتِ﴾. (۲)
___________________
(۱) نساء / ۷۸.
(۲) آل عمران/ ۱۸۵؛ انبیاء/ ۳۵؛ عنکبوت/ ۵۷.
