البتّه هیچ دینی همانند اسلام بر توحید تأکید نکرده است (۱) ، تا آن جا که از دیدگاه غیر مسلمانان نیز، اولین و اساسی‌ترین ویژگی دین اسلام توحید است. «جان ناس» در کتاب تاریخ ادیان به این امتیاز مهمّ اسلام بر سایر ادیان و مذاهب تأکید کرده و معتقد است که توحید در اسلام شبیه به سایر مذاهب نیست. (۲)
بر این اساس، اعتقاد به توحید و وحدانیت خداوند، سنگ بنای اسلام است. امام صادق عليه‌السلام درباره توحید فرمودند:
«إنَّ أسَاسَ الدِّینِ التَّوحِیدُ وَالْعَدْلُ». (۳)
اساس و شیرازه دین، توحید و عدل است.
توحید، شعار و ستون دین است و همه معارف دینی از این مطلب سرچشمه می‌گیرد، تا آن جا که خداوند متعال این مهم را توسط جبرئیل عليه‌السلام به پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله ابلاغ کرد که اصل دین و «ستون» آن، اعتقاد به «لَا اِلهَ اِلَّا الله» است. (۴)
توحید ستونی است که دین اسلام بر آن استوار است و مانع انحراف و سقوط اسلام می‌شود. از این رو باید ابعاد مختلف این اصل را شناخت و در مباحث مختلف اعتقادی و دینی با توجّه و تمسّک به آن، خود را از هر گونه انحراف و سقوط حفظ کرد.
۲. معنای توحید
واژه «توحید» به معنای واحد و یگانه دانستن خداست. (۵) پس توحید در اصل به معنای یگانگی است، ولی این یگانگی خود مصادیق مختلفی دارد. اوّلین مصداقی که از یگانگی خداوند به ذهن می‌آید، «نفی شریک» است. امّا در قرآن و روایات از معانی لطیف‌تر و دقیق‌تری برای توحید سخن به میان آمده است. برای مثال، در روایات، توحید را به
___________________
(۱) برنجکار، کلام و عقائد، ص۸۴.
(۲) ناس، تاریخ جامع ادیان، ص۷۰۴.
(۳) توحید صدوق، ص۹۶؛ معانی الاخبار، ص۱۱.
(۴) کوفی، تفسیر فرات، ج۱، ص۳۹۷؛ بحار الانوار، ج۲۳، ص۲۴۷.
(۵) فراهیدی، كتاب‌العین، ج۳، ص۲۸۰؛ لسان‌العرب، ج۳، ص۴۴۶.
