﴿إِنَّا لِلّـهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ﴾. (۱)
ما از آنِ خدائیم؛ و به سوى او باز مى‌گردیم.
۳. ابعاد و ویژگی های وجودی انسان
در ابعاد وجودی انسان سخن فراوان است و این موضوع یكی از گسترده‌ترین و كهن‌ترین مباحث انسان‌شناختی را تشكیل می‌دهد. این بحث گذشته از آثار معرفتی و نظری، از زاویه عملی و كاربردی نیز فوائد بسیار دارد. در اینجا به اختصار تنها به دو محور بسنده می‌كنیم.
در یک نگاه، انسان دارای سه بعد ادراکی، گرایشی و توانشی است:
۱ـ بعد ادراکی: کلیه شناخت‌های عقلی و نیز دریافت های فطری انسان به بعد ادراکی او وابسته است. شناخت های عقلی از دو بخش تشکیل می شود:
الف) بخش ادراک نظری: مراد از ادراک نظری، شناخت حقایقی است که به هست‌ها و نیست‌ها مربوط اند، مانند شناخت خدا، شناخت توحید، شناخت خود و جهان پیرامون.
ب) بخش ادراک عملی: شناختی را كه مربوط به حوزه عمل یعنی بایدها و نبایدها و خوب‌ها و بدها است، و به فعل اختیاری انسان ارتباط پیدا می‌کند، حوزه شناخت عملی می‌گویند، مانند اینكه عدالت خوب است یا انسان باید راست بگوید.
در کنار این دو دسته شناخت عقلی، با یک دسته معارف فطری سرو کار داریم که از جمله با معرفت فطری خداوند پیش از این، آشنا شدیم. (۲)
۲ـ بعد گرایشی: مراد از بعد گرایشی، همان تمایلاتی است كه با روح انسان سرشته شده‌اند؛ هر انسانی از این گرایشها هرچند در اندازه بسیار ضعیف و نهفته، بهره‌مند است و آنها را در خود به طور روشن احساس می‌كند. باید توجّه داشت كه این تمایلات بر اثر عوامل خارجی و القائات محیط، جامعه و تربیت پدیده نیامده‌اند بلکه در سرشت درونی
___________________
(۱) بقره / ۱۵۶.
(۲) به دروس خداشناسی از همین کتاب، بخش «گواهی فطرت» مراجعه کنید.
