و سرانجام، سکرات (و بیخودى در آستانه) مرگ بحق فرامى‌رسد (و به انسان گفته مى‌شود:) این همان چیزى است که تو از آن مى‌گریختى.
در همین رابطه حضرت علی عليه‌السلام سختیهای مرگ را فوق تصور عقول مردم دنیا دانسته‌اند:
«إِنَ لِلْمَوْتِ لَغَمَرَاتٍ هِيَ أَفْظَعُ مِنْ أَنْ تُسْتَغْرَقَ بِصِفَةٍ أَوْ تَعْتَدِلَ عَلَى عُقُولِ أَهْلِ الدُّنْيَا». (۱)
همانا برای مرگ سختی‌هایی است که فجیع‌تر و وحشتناک‌تر از آن است که کاملاً توصیف شود و یا با میزان خرد اهل دنیا سنجیده شود.
۶. مشاهده ملک الموت و اولیاء خدا
گرفتن جان وروح با مراسم وتشریفات خاصی برگزار می‌گردد. بسته به اینکه شخص، مؤمن یا کافر، گناهکار یا نیکوکار باشد، شکل جان دادن متفاوت است.
ملک الموت یا حضرت عزرائیل به امر خداوند با حضور بر بالین محتضر، مأمور گرفتن روح از بدن می‌باشد. او در این امر مهم، یاران و همکارانی نیز دارد و از این رو در هنگام مرگ، انسان‌ها ملک الموت یا یکی از همراهان او را مشاهده می‌کنند. چهره فرشته مرگ و چگونگی گرفتن روح به دست او، به اعتقادات و عملکرد انسان‌ها بستگی دارد.
حضور پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم وائمه عليهم‌السلام در هنگام جان دادن بسیار حائز اهمیت است. این حضور آرامش خاطر مؤمن را در پی داشته و هول و هراس آن لحظات را به امنیت تبدیل می‌کند؛ علاوه بر این با بشارت‌هایی که به او می‌دهند، سرور و شادمانی او را در انتقال به عالم دیگر، موجب می‌گردند. بر عکس، این حضور برای کافران و منافقان باعث صعوبت و سختی جان کندن می‌شود و خبر عذاب و نقمت ابدی، تلخی و سختی این حادثه را دو چندان می‌کند. (۲)
___________________
(۱) نهج البلاغة، ص۳۴۱، خطبه۲۲۱.
(۲) مجلسی، حق الیقین، ص۴۰۲.
