۲. ۳. فشار و عذاب قبر
چنان که گذشت، بعد از سؤال قبر و شناخته شدن مؤمن از کافر و گنهکاران از نیکوکاران، عذاب قبر برای کفار و فشار قبر برای مؤمنان گنهکار، صورت می‌پذیرد.
آنچه تحت عنوان فشار قبر یاد شده است، یكی از عذاب‌های سنگین الهی در عالم برزخ است. کسانی که از فشار قبر در امان می‌مانند، اندکند و امام صادق عليه‌السلام از آن به خدا پناه می‌برد و از تعداد کم کسانی که فشار قبر نمی‌بینند، اظهار تعجب می‌نمایند:
«عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللّٰـهِ عليه‌السلام : أَ يُفْلِتُ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْرِ أَحَدٌ، قَالَ: فَقَالَ: نَعُوذُ بِاللّٰـهِ مِنْهَا، مَا أَقَلَّ مَنْ يُفْلِتُ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْر». (۱)
ابی بصیر می‌گوید: به امام صادق عليه‌السلام عرض کردم: آیا کسی از فشار قبر رهایی می-یابد؟ آن حضرت فرمودند: از آن به خدا پناه می‌برم، چقدر اندکند کسانی که از فشار قبر رها می‌شوند!
از بیانات اهل‌بیت عليهم‌السلام استفاده می‌شود كه این فشار به قبر اختصاص ندارد بلكه فشار سهمگینی است كه بر انسان در این مرحله وارد می‌شود. از این رو فرموده‌اند این فشار حتی کسانی را که در زمین دفن نشده‌اند، شامل می‌شود:
«سُئِلَ أَبوعَبْدِاللّٰـهِ عليه‌السلام عَنِ الْـمَصْلُوبِ يُصِيبُهُ عَذَابُ الْقَبْرِ، فَقَالَ: إِنَّ رَبَّ الْأَرْضِ هُوَ رَبُّ الْـهَوَاءِ فَيُوحِي اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى الْـهَوَاءِ فَيَضْغَطُهُ ضَغْطَةً أَشَدَّ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْر». (۲)
امام صادق عليه‌السلام از کسی که به دار آویخته می‌شود سؤال شد که آیا عذاب قبر به او می‌رسد؟ حضرت فرمودند: پروردگار زمین پروردگار هوا نیز هست؛ خداوند به هوا اشاره می‌کند و هوا فشاری شدیدتر از فشار قبر بر او وارد می‌کند.
بنا بر این فشار یاد شده در هنگام تعلق دوباره روح به بدن اتفاق می‌افتد و لذا روح
___________________
(۱) کافی، ج۳، ص۲۳۶.
(۲) کافی، ج۳، ص۲۴۱؛ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۹۲.
