تأخیر می‌اندازد و این تأخیر از روی غفلت نیست.
﴿وَ لا تَحْسَبَنَّ اللهَ غافِلاً عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِـمُونَ إِنَّما يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فيهِ الْأَبْصارُ﴾. (۱)
گمان مبر که خدا، از آنچه ظالمان انجام مى‌دهند، غافل است! (نه، بلکه کیفر) آنها را براى روزى تأخیر انداخته است که چشمها در آن (به خاطر ترس و وحشت) از حرکت بازمى‌ایستد.
از آیات قرآن چنین بر می‌آید که خدای متعال این دنیا را مکان مکافات برای تمام اعمال بندگان قرار نداده است، بلکه این دنیا بیشتر جایگاه عمل و امتحان بندگان است. حال که چنین است، عدل الهی اقتضا می‌کند که پاداش یا کیفر اعمال به جهانی دیگر واگذار گردد.
۲.اسباب انکار معاد
به اجمال، این علل را در چند دسته کلی می‌توان تقسیم کرد که برخی از آنها جنبه اعتقادی و معرفتی داشته و برخی دیگر به ابعاد روانی و رفتاری باز می‌گردد. در اینجا به صورت نمونه به چند عامل که در آیات قرآن هم به صراحت آمده است، می‌پردازیم.
۱. ۲.جهالت
برخی تنها بر مبنای پنداری بی‌اساس که برخاسته از جهل آنان است، به انکار معاد می‌پردازند. خداوند متعال درباره این دسته از مردم می‌فرماید:
﴿وَ قالُوا ما هِىَ إِلّاحَیاتُنَا الدُّنْیا نَمُوتُ وَنَحْیا وَ ما یُهْلِكُنا إِلَّا الدَّهْرُ وَ ما لَـهُمْ بِذلِكَ مِنْ عِلْم إِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ﴾. (۲)
آنها گفتند: چیزى جز همین زندگى دنیاى ما در کار نیست؛ گروهى از ما مى‌میرند و
___________________
(۱) ابراهیم / ۴۲.
(۲) جاثیه / ۲۴.
