درس پنجاه و نهم
عذابهای جهنّم
آخرین مرحله از حیات بدکاران، جهنم است که نتیجه بداندیشی و بدکرداری خویش را به روشنی می‌بینند. در درس گذشته با جهنّم و ویژگی‌های آن آشنا شدیم و در این درس به ویژگی‌های مکانی و ماهیّت عذاب و انواع آنها اشاره می‌شود و از نوع برخورد جهنمیان با آن شرایط سخت یاد می‌گردد.
با توجه به معانی جهنم، دو ویژگی مهم برای جهنم ذکر شده است؛ عمق بسیار زیاد و آتش سخت و فزاینده. این جایگاه محل شدیدترین و هولناک‌ترین مجازات‌هاست که بزرگی و شدت آن خارج از درک و تصور است. همان طور که لذت‌های بهشت، لذت محض بوده و قابل مقایسه با لذات دنیوی نیست، عذابهای جهنم نیز عذاب محض بوده و با عذابهای دنیا قیاس‌ناپذیر است. شدت عذابهای جهنم به حدی است که خداوند آن را «عذاب اکبر» نامیده و عذابی است که در دنیا سابقه نداشته و کسی به آن مبتلا نشده است:
﴿فَيُعَذِّبُهُ اللهُ الْعَذابَ الْأَكْبَر﴾. (۱)
كه خداوند او را به عذاب بزرگ مجازات مى‌كند.
﴿فَيَوْمَئِذٍ لا يُعَذِّبُ عَذابَهُ أَحَدٌ * وَ لا يُوثِقُ وَثاقَهُ أَحَدٌ﴾. (۲)
در آن روز هیچ كس همانند او [خدا] عذاب نمى‌كند، و هیچ كس همچون او كسى را به بند نمى‌كشد.
آیات و روایات گوشه‌هایی از عذابها و آلام جهنم را بیان نموده‌اند که با استفاده از آنها مواردی چون مکان و جایگاه جهنمیان، غذاها و آشامیدنی‌های جهنم، لباس‌های اهل جهنم، زنجیرهای جهنم، جانوران موذی جهنم، فریاد جهنمیان، نزاع و جدال اهل
___________________
(۱) غاشیه / ۲۴.
(۲) فجر / ۲۵ - ۲۶.
