امام صادق عليهالسلام نقل میکنند که روزی از امیرالمؤمنین عليهالسلام پرسیده شد که آیا خداوند متعال میتواند دنیا را در تخممرغی قرار دهد بدون آن که تخممرغ بزرگ یا دنیا کوچک شود؟ حضرت پاسخ فرمود:
«إِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَا ینْسَبُ إِلَى الْعَجْزِ وَ الَّذِی سَألْتَنِی لَا یكُونُ». (۱)
خداوند متعال و بلند مرتبه به ناتوانی منسوب نمیشود، چیزی که تو از من پرسیدی شدنی نیست.
در حدیث دیگری نقل شده که کسی از امام رضا عليهالسلام همین سؤال را پرسید، اما قید نکرد که «بدون کوچک شدن دنیا و بزرگ شدن تخممرغ»،یعنی قیدی قرار نداد که موضوع محال و ناممکن عقلی شود. حضرت پاسخ فرمودند:
خداوند بر این کار تواناست، همان گونه که وقتی انسان به آسمان و زمین مینگرد، آسمان و زمین را در مردمک چشم انسان قرار میدهد. (۲)
۲ .۲. قدرت بدون ابزار
یکی از ویژگیهای قدرتِ مخلوق آن است که از طریق ابزار ، عمل می کند. نجاری که میخواهد عصایی بسازد باید اولاً از مخزنی چوب مناسب بیاورد و نیز قدرت کار کردن و مهارت آن را اکتساب کند. این قدرت در خواب و بیماری از او سلب میشود و در هنگام سلامت و هوشیاری به او عطا میگردد. نیز باید از ابزار و وسایل کمک بگیرد، تا بتواند قدرت خود را اعمال کند و عصا را با دست خود بسازد.
هیچ یک از خصوصیات فوق در خالق متعال وجود ندارد؛ زیرا همگی نشانه نقص و ضعف و از نشانههای مصنوعیتاند و قدرت مخلوق را نمایش میدهند. امام رضا عليهالسلام پس از بیان توضیحات مقدّماتی درباره لطافت خلقت خداوند، نتیجه میگیرند که:
___________________
(۱) توحید صدوق، ص۱۳۰؛ و نیز رک: طبرسی، مشکاة الانوار، ص۲۵۹.
(۲) توحید صدوق، ص۱۳۰.