درس پنجاه و سوم
حسابرسی و شاهدان اعمال
در درس گذشته از چند موقف از مراحل حیات انسان در عالم قیامت سخن گفته شد. از حوادثی که در آستانه ظهور قیامت رخ می‌دهد و از بعث و حشر اجساد تا گشوده شدن نامه اعمال مورد بحث قرار گرفت. در این درس با چگونگی رسیدگی به اعمال در قیامت آشنا می‌شویم.
پس از برانگیخته شدن مردگان و گردآوری آنان و عرضه نامه اعمال به آنها، موقف حساب یا هنگامه حسابرسی فرا می‌رسد. در این جایگاه نامه اعمال گشوده شده و اعمال خوب و بد انسان به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد. به دلیل اهمیت این مرحله، یکی از نامهای قیامت را به خود اختصاص داده و «یوم الحساب» در چندین آیه قرآن تکرار شده است. همچنین در نتیجه حسابرسی از انسانها، خوب و بد آنها مشخص شده و جایگاه آنان یعنی بهشت یا جهنم روشن می‌گردد و یوم الجمع از طریق محاسبه اعمال و عقاید انسانها به «یوم الفصل» و روز جدایی تبدیل می‌گردد.
نکته مهم این است که بدانیم این محاسبه به چه منظور صورت می‌گیرد. حسابرسی‌های دنیایی به منظور کشف واقعیت و روشن نمودن امور مجهول در دادگاه و برای قاضی انجام می‌گیرد. اما در محکمه‌ای که خداوند متعال حاکم و قاضی آن است و هیچ امری از او پوشیده نیست، حسابرسی برای چیست؟ این امر برای نشان دادن حساب اعمال به خود انسان و احتجاج بر اوست. به این ترتیب با توجه به دقت در حسابرسی و نشان دادن كلیه اعمال خوب و بد انسان و وجود گواهان جای هیچگونه اعتراضی برای انسانها باقی نمی‌ماند.
حسابرسی اعمال انسانها در قیامت بسیارگسترده است و همه ابعاد، اعم از اعمال قلبی و بدنی، بزرگ و کوچک و مخفی و آشکار را در بر می‌گیرد؛ هر چند انسان در اثر گذشت زمان آنها را از یاد برده باشد. از این رو گفته شده است که انسانها در مرحله‌ای از
