درس چهل و هشتم
دلایل اثبات معاد
در درس گذشته معنای معاد و اهمیت معادشناسی مورد بحث قرار گرفت و آثار معاد باوری را در شئون مختلف زندگی بیان کردیم. در این درس دلایل و نشانه‌هائی که در قرآن کریم برای اثبات معاد مطرح شده است، مورد بحث قرار می‌گیرد و در ادامه، به اسباب انکار معاد خواهیم پرداخت.
۱.ادله اثبات معاد
برای اثبات معاد می‌توان به سخنان رسولان الهی بسنده کرد، چرا که پیشتر راستگویی و درستکاری آنها را به ویژه نسبت به پیام‌های الهی به اثبات رسانده‌ایم. در عین حال، قرآن کریم خود برای معاد دلائل و شواهد عقلی ارائه کرده است. از بین ادلّه و براهین عقلی که برای معاد ارائه شده است، در اینجا به دو مورد اشاره می‌شود. این براهین که همگی بر مبادی عقلی استوار است، در کتاب و سنت هم بدانها استناد شده است:
۱ .۱.برهان حکمت الهی
برهان یاد شده را می‌توان چنین تقریر کرد: خداوند حکیم است، و ازحکیم فعل بیهوده و لغو صادر نمی‌شود و لذا فعل او غایتمند و هدفمند است. خلقت انسان نیز فعلی از افعال الهی است که بر اساس حکمت الهی، دارای غایت و هدف خاصی می‌باشد. با نگاهی کوتاه به زندگی انسان‌ها از تولد تا مرگ، متوجه می‌شویم که هدف نهایی از خلقت انسان در دنیا محقق نمی‌شود و حیاتی فراتر از آن را می‌طلبد. بنابراین اگر زندگی انسان به حیات محدود دنیا ختم شود، خلقت انسان بیهوده بوده و به کمال مطلوب خود نخواهد رسید، و این امر با حکمت الهی نا سازگار است. در نتیجه، حکمت الهی، به تنهایی معاد و حیات اخروی را برای انسان به اثبات می‌رساند.
توضیح بیشتر برهان این است که انسان، داراى ظرفیت‌های فراوانی است و مى‌تواند به کمالات و مراتب عالی دست یابد، آن هم کمالاتى که از نظر مرتبه و ارزش، قابل مقایسه با
