پس از اصل بنیادین توحید، از نبوت به عنوان دومین رکن اندیشه اسلامی یاد می‌شود. خداوند متعال هر چند با بندگان خویش از طریق فطرت و عقل سخن گفته و راهی مستمر برای برقراری ارتباط با انسانها گشوده است امّا این دو به تنهایی نمی-توانند هدف الهی از خلقت انسان را به انجام رسانند. از این رو، حق تعالی با فرستادن نمایندگان ویژه خویش، بشر را با ناشناخته‌های آفرینش و راه‌های سعادت آشنا ساخته و به بالاترین قله‌های کمال راهنمایی کرده است. تبیین اصل نبوت، ضرورت، شرائط و مسئولیت‌های پیامبران از جمله مباحثی است که در درس‌های آینده بدانها خواهیم پرداخت. در این درس به عنوان مقدمه، با تعریف نبی و رسول به مفهوم عام آن آشنا خواهیم شد.
بررسی تاریخ زندگی بشر نشان می‌دهد که همواره گروهی به نام پیامبران و رسولان اعلام کرده‌اند که از جانب خداوند متعال به سوی مردم آمده‌اند تا تعالیم و فرامین آسمانی را به ایشان ابلاغ نمایند. در واکنش به این دعوتها، گروهی به آنان ایمان آورده و از آموزه‌ها و ارشادهای آنان بهره مند شده‌اند و عده‌ای نیز نسبت به این مسئله راه انکار را در پیش گرفته‌اند. از این رو مبحثی تحت عنوان نبوت در دانش کلام و عقاید شکل گرفته است، که پس از اصل بنیادین توحید، اهمیت بسیار دارد و به دلیل تاثیر آن بر اساس دین شناسی و دینداری، بایسته است که درباره آن بحث و بررسی شایسته صورت گیرد.
۱. معنای نبی و رسول
نبی یا از «نبأ» به معنای خبر است (۱) یا از «نَباوه» به معنای ارتفاع و شرافت. (۲) در صورت
___________________
(۱) كتاب العین، ج۸، ص۳۸۲؛ لسان العرب، ج۱، ص۱۶۲
(۲) لسان العرب، ج۱، ص۱۶۳؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۳۰۲
