درس چهل و ششم
نیابت عامّه فقهاء در عصر غيبت
استمرار امامت معصومان با وجود مقدس امام زمان عجل‌الله‌تعالى‌فرجه‌الشريف ادامه می‌یابد و آن حضرت در نهان، به ولایت خویش در هدایت امت عمل می‌کنند. اما بخشی از این مسئولیت که نیازمند ارتباط و تعامل مستقیم با مردم است، از طریق فقهای عادل صورت می‌پذیرد. این درس در صدد اثبات نیابت عامه برای فقیهان جامع الشرایط در عصر غیبت می‌باشد.
از آغاز دوران غیبت کبری یکی از مسائل شیعیان، چگونگی تداوم رهبری الهی برای جامعه بشری بوده است. از آن جا که ائمه عليهم‌السلام بر اساس علم الهی خویش، چنین دورانی را پیش‌بینی می‌کرده‌اند، با اتخاذ تدابیری، شیعیان را برای رویارویی با آن آماده کرده‌اند. آنان از یک سو، شیعیان را به پیدائی چنین دورانی توجه داده‌اند و از خطرات و لغزشگاه‌های آن بیم داده‌اند، و از طرف دیگر، با تعیین نمایندگانی برای خود در امور مختلف مردم، راه را برای نمایندگی فقهاء در ایام غیبت باز کرده‌اند.
دوران غیبت صغری نیز تمرین و تجربه‌ای بود که شیعیان را برای مواجهه با این دوران سخت آماده ساخت. در این دوران کوتاه که کمتر از ۷۰ سال به طول انجامید، به جز چهار نائب خاص، فرد دیگری به طور معمول با امام زمان عجل‌الله‌تعالى‌فرجه‌الشريف ارتباط نداشت و جامعه شیعه ناگزیر بود مسائل و مشکلات خود را از طریق این افراد به محضر امام برساند.
در نامه‌ای که امام عصر عجل‌الله‌تعالى‌فرجه‌الشريف برای آخرین نائب خاص خود می نویسند، پایان دوران غیبت صغری و آغاز دوران غیبت کبری را اعلام می‌دارند . اما پیش از آن در نامه دیگری که برای دومین نائب خود در پاسخ به پرسشهای فردی به نام اسحاق بن یعقوب نوشته‌اند، در پاسخ به این سؤال که در پیش آمدهای عصر غیبت به چه کسی مراجعه کنم، مرقوم می‌فرمایند:
