درس چهارم
دلایل وجود خداوند _ برهان نظم(۲)
در درس گذشته به صورت عام از برهان نظم سخن گفتیم و نشان دادیم كه این برهان نه تنها در شیوۀ تعلیمی و تبلیغی ادیان الهی جایگاهی در خور دارد بلكه دانشمندان بشری نیز در طول سده‌های گذشته، برای اثبات پروردگار عالم بدان توسّل جسته‌اند. در این درس به نمونه‌هایی از نظام شگفت‌انگیز خداوند در انسان و جهان می پردازیم.
پیشتر گفته شد که برهان نظم بر دو مقدمه استوار است که در مقدمه نخست باید نظم در جهان را به اثبات رساند و در مقدمه دوم از وجود نظم، بر پرودگار جهان استدلال کرد. در این جا به نمونه های فراوانی از سامانمندی‌های هستی اشاره می‌کنیم.
۱.نشانه‌ها در آفرینش انسان
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
﴿وَ فى أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُون﴾. (۱)
و در خودتان نشانه‌هایی است، آیا توجه نمی‌کنید؟
﴿وَ فى خَلْقِكُمْ ... آیاتٌ لِقَوْمٍ یوقِنُون﴾. (۲)
و در آفرینش شما ... نشانه‌هایی است برای جمعیتی كه اهل یقینند.
نشانه‌های علم، حکمت و قدرت خداوند متعال در آفرینش انسان به قدری فراوان است که شناخت خود به عنوان سودمندترین شناخت در بین معارف بشری به شمار آمده است، امیرالمؤمنین عليه‌السلام می‌فرمایند:«مَعْرِفَه النَّفْسِ أَنْفَعُ الْـمَعَارِف» ؛چرا كه خودشناسی راه را برای بسیاری از شناخت‌های دیگر می‌گشاید و وی را در دستیابی به کمالات، مدد
___________________
(۱) ذاریات / ۲۱.
(۲) جاثیه / ۴.
(۳) تمیمی آمدی، غرر الحکم، ح ۴۶۴۰.
