درس سوم
دلایل وجود خداوند - برهان نظم(۱)
دلایل متعدّدی برای اثبات وجود خدا بیان شده است که از آن جمله می‌توان به برهان حدوث، برهان حرکت و برهان نظم اشاره کرد. از این میان، رایج‌ترین و روشن‌ترین دلیل که در سیرۀ انبیای الهی فراوان به كار رفته و قرآن كریم نیز بر آن تأکید كرده برهان نظم است که در این درس بدان اشاره می‌كنیم.
شناخت درست و دقیق از خالق انسان و جهان، نخستین گام در اصلاح و رشد باورهاست. تنها با شناخت خداوند است که باب شناخت‌های حقیقی بر انسان گشوده می‌گردد و افق‌های بلند کمال و تعالی هموار می‌شود. چنان‌که یاد شد، خرد آدمی با آگاهی از پدیده‌های پیرامون خود، به تدریج انسان را به فضای بی‌پایان و شگفت انگیز حقایق راهنمایی می‌کند. عقل با همراهی ندای فطرت، ما را با آفرینش شگفت انگیز جهان درون و بیرون آشنا می‌سازد و نور معرفت پروردگار جهانیان را در ذهن و ضمیر ما روشن می‌سازد.
۱.تقریر برهان نظم
نظم در لغت به معنای تألیف کردن و کنارهم نهادن اشیاء با یکدیگر است. (۱) مثلاً وقتی دانه‌های مروارید در رشته خاصّی قرار داده شوند و به هم متّصل گردند، گفته می‌شود که آن‌ها منظّم شده‌اند. (۲) در نتیجه، برای نظم به معنای لغوی آن، وجود شرایطی ضروری است که فقدان هر یک از آن‌ها، سبب اختلال در پیدایش نظم می‌گردد. این شرایط عبارتند از:
___________________
(۱) زبیدی، تاج العروس، ج۱۷، ص۶۸۹- ۶۹۰.
(۲) ابن منظور، لسان‌العرب،ج۱۲، ص۵۷۸.
