شاهدیم که اعمال جادوگری و ساحرانه از جمله کارهایی است که در افراد مختلف و در جوامع گوناگون تکرار می شود و کسی بدانها تحدّی و معارضه جویی نمی کند.
ج) عدم محدودیت: معجزات پیامبران محدود به یك یا چند نوع خاص نیست و به قدری مختلف و متنوع است كه نمیتوان در میان آنها قدر مشتركی یافت. مثلاً انداختن عصا و تبدیل شدن آن به اژدها كجا و دست از گریبان بیرون آوردن و درخشش آن كجا؟ نیز این دو معجزه كجا و جاری شدن چشمههای آب توسط زدن عصا به سنگ كجا؟ (۱) همچنین این سه معجزه با زدن عصا به دریا و شكافتن آب دریا کاملاً مختلف و نامشابه است (۲)
درباره حضرت عیسی نیز میخوانیم که از گل پرندهای میساخت، سپس در آن میدمید و به اذن خدا حیات مییافت. افزون بر این عمل، با كشیدن دستبر روی نابینایان و بیماران مبتلا به پیسی، آنها را شفا میبخشید. همچنین مردگان را زنده میكرد و از اندوختههای داخل خانهها خبر میداد. (۳)
د) تفاوت در اغراض: اصولاً آورندگان معجزه با كسان دیگری چون ساحران كه دست به كارهای خارقالعاده میزنند،هم از نظر هدف، و هم از جهت روحیات متمایزند. گروه نخست اهداف والایی را تعقیب میكنند، در حالی گروه دوم اهداف دنیوی دارند، و طبعاً روحیات آنها نیز با هم متفاوت است.
۴. ۱. تفاوت معجزه با کرامت
گفته شد که انجام كار خارقالعاده كه همراه و هماهنگ با دعوی نبوت باشد، «معجزه» نام دارد. امّا اگر كار خارقالعاده از بنده صالح خدا سر بزند كه مدعی نبوت نباشد، «كرامت» نامیده میشود. گواه این امر كه بندگان صالح خدا (از غیر پیامبران) نیز میتوانند كارهای
___________________
(۱) بقره / ۶۰.
(۲) شعرا / ۶۳.
(۳) آل عمران / ۴۲.