۱. عقل
آدمی پس از آن که با عقل خویش آفریدگار خود را اثبات کرد، در صدد شناخت دیگر حقایق جهان بر می‌آید، حقایقی از این قبیل كه از کجا آمده است، به کجا می‌رود، در چه موقعیتی قرار دارد و آمدنش به این جهان برای چیست. او با عقل خود به برخی از این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد، پرسش‌هایی که بدون پاسخ به آنها، شناخت دین و حقائق هستی، حاصل نمی‌شود.
با این وصف، عقل با همه محدودیت‌هایی که دارد، حجّت خداوند بر انسان‌هاست و بدون آن، بسیاری از مطالب برای ما روشن نمی‌گردد.عقل همچون دریچه ای است که ما را با دنیای بیرون از خود، آشنا می سازد و نخستین شناخت‌های بشر را رقم می زند.
ابن سکیت از امام رضا عليه‌السلام می‌پرسد که امروز حجّت خدا بر مردم چیست؟ امام عليه‌السلام در پاسخ می‌فرمایند:
«الْعَقْلُ یُعْرَفُ بِهِ الصَّادِقُ عَلَى الله فَیُصَدِّقُهُ وَالْكَاذِبُ عَلَى الله فَیُكَذِّبُه». (۱)
عقل [حجّت خدا بر مردم است] که به آن، راستگوی بر خدا شناخته شده و تصدیق می‌شود و دروغ زننده بر خدا نیز شناخته شده و تکذیب می‌گردد.
۲. قرآن و سنت
انسان پس از آنکه با عقل خویش، حقایق اصلی جهان را شناخت، به دنبال آشنایی با خصوصیات و جزئیات جهان بر می آید و به دنبال سرچشمه دیگری است تا این تشنگی و نیاز را فرو نشاند. وانگهی، انسان در صدد برقراری ارتباط با آفریدگار خویش و پرستش او بر می‌آید، اما با عقل خویش نمی‌تواند به چگونگی پرستش آفریدگار و هر آنچه مورد رضایت اوست، دست یابد. بنابراین، ضرورت کمک گرفتن از خدا و فرستاده او را احساس می‌کند و در پی یافتن پیامبر خدا بر می‌آید تا مشکلات خویش را با رجوع به او و دینش حل کند.
ادیان الهی و به طور مشخّص اسلام، برای هدایت انسان‌ها آمده‌اند. متون دینی نیز بر
___________________
(۱) کلینی، کافی، ج۱، ص۲۴؛ حرانی، تحف العقول، ص۴۵۰؛ صدوق، عیون اخبار الرضا عليه‌السلام ، ج۲، ص۸۰.
