آنچه نظام جهان و حیات انسان را سامانی این چنین بخشیده است، نظم و ترتیب خاصّ خورشید، زمین و ماه است. قرآن کریم بیانگر این واقعیت است که خورشید و ماه هر کدام در مسیری خاص طی منازل می‌کنند و بر یک نظام معین در حرکتند:
﴿وَالشَّمْسُ تَجْرِی لِـمُسْتَقَرٍّ لَـهَا ذَالِكَ تَقْدِیرُ الْعَزِیزِ الْعَلِیمِ * وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِیمِ * لَا الشَّمْسُ ینْبَغِی لَـهَا أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّیلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَكُلٌّ فِی فَلَكٍ یسْبَحُونَ﴾. (۱)
و خورشید نیز برای آنان نشانه‌ای از قدرت ماست كه همواره به سوی قرارگاهش حركت می‌كند. این اندازه‌گیری توانای شكست‌ناپذیر و داناست، و برای ماه منزل‌هایی قرار دادیم. ماه این منزل‌ها را می‌پیماید تا به جایگاه نخست خود بازگردد و به سان شاخه نخلی که دیری از آن گذشته و منحنی شده است [به صورت هلال] دیده شود. نه برای خورشید این توان هست كه به ماه برسد، و نه شب از روز پیشی می‌گیرد، و هر كدام در مداری شناورند.
بر این اساس، هر چند خورشید مرکز منظومه شمسی و زمین بر گرد آن در حرکت است، امّا خورشید نیز ساکن نیست و دارای حرکات وضعی به سوی شمال و به دور مرکز کهکشان است. همچنین ماه دارای حرکات انتقالی و وضعی به دور خورشید و همراه با کاروان منظومه شمسی است.
یکی دیگر از جلوه های نظم در آفرینش خورشید و ماه، نقش اساسی این دو در اندازه‌گیری دقیق زمان و شکل‌گیری تقویم است. بدیهی است اندازه‌گیری زمان، یکی از ارکان اساسی زندگی بشر به شمار می‌رود. خورشید و ماه، دو وسیله محاسبه زمان و تاریخ هستند، همچون دو ساعت دقیقی که با همه حجم و وزن و حرکات مختلف خود، چنان منظم و دقیق کار می‌کنند که در طی میلیون‌ها سال، حتی یک ثانیه و کمتر از آن، جلو یا عقب نرفته و نمی‌روند. آری این نیز یکی دیگر از درس‌های خداشناسی است که قرآن می‌آموزد:
___________________
(۱) یس / ۳۸ _ ۴۰.
