مرزبندی میان گروههای اجتماعی و روابط دقیق نَسَبی و سببی بین اشخاص، از دیگر جلوههای احكام اجتماعی اسلام است. این نكته نشان میدهد كه تعاملات اجتماعی حتی در سادهترین شكل آن، تا چه اندازه میتواند درتكامل روحی و معنوی انسان مؤثّر باشد. برای مثال، خداوند در مورد کنترل چشمها در روابط اجتماعی و پرهیز از زمینهسازی برای گناه در همان سوره نور میفرماید:
«به مؤمنان بگو چشمهاى خود را (از نگاه به نامحرمان) فروگیرند، و عفاف خود را حفظ كنند؛ این براى آنان پاكیزهتر است؛ خداوند از آنچه انجام مىدهید آگاه است ... .» (۱)
خلاصه آنكه نمونههای بالا به تنهایی كافی است تا از اهتمام دین اسلام به مناسبات و نهادهای اجتماعی پرده بردارد. اسلام همچون همه ادیان الهی ، در كنار توجه به تكامل فردی انسانها، از تنظیم و سالمسازی محیط اجتماعی نیز غفلت ننموده است، بلكه هویت اجتماعی را به عنوان بخشی از حیات انسانی به رسمیت شناخته است.
___________________
(۱) نور / ۳۰ - ۳۱.