گواهی دهند. بر طبق آنچه در روایات آمده است، برخی با مشاهده نامه عملشان منکر انجام چنین اعمالی می‌شوند؛ در اینجاست که شاهدان محکمه قیامت پا به عرصه گذاشته و بر صدور افعال از شخص منکر شهادت می‌دهند. این شهادت به گونه‌ای است که انکار و تكذیب آن امکان‌پذیر نیست؛ زیرا علاوه بر خدا و رسولان الهی و ملائکه، اعضاء و جوارح شخص نیز بر علیه او شهادت می‌دهند و راه هر گونه عذری را بر او می‌بندند. كتاب و سنت شاهدان قیامت را چنین معرفی كرده‌اند:
الف) خداوند متعال، پیامبر اكرم و امامان: شهادت و گواهی خداوند فوق همه شهادت‌هاست. اهمیّت گواهی خداوند به جهت صفاتی چون علیم، خبیر، رقیب، شهید و دیگر صفاتی است که اصل و منبع تمام ویژگی‌های لازم برای شهادت اخروی می‌باشد و نه تنها بر اعمال بندگان گواه است بلکه شاهد بر دیگر گواهان نیز هست. از همین رو در برخی آیات، خداوند به آگاهی خود از اعمال انسانها اشاره می‌کند و در آیات دیگر خود را شاهد اعمال بندگان معرفی می‌کند:
﴿وَ اللهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبيرٌ﴾. (۱)
و خداوند، از آنچه انجام مى‌دهید، آگاه است
﴿وَ اللهُ شَهيدٌ عَلى ما تَعْمَلُون﴾. (۲)
و خدا گواه است بر اعمالى كه انجام مى‌دهید.
در آیه‌ای از قرآن كریم تصریح شده است كه خداوند، پیامبرش و مؤمنان ـ که در روایات به امامان معصوم عليهم‌السلام تفسیر شده (۳) ـ اعمال انسانها را می‌بینند. (۴) پس می‌توان
___________________
(۱) آل عمران / ۱۸۰؛ بقره / ۲۳۴ و... .
(۲) آل عمران / ۹۸.
(۳) کافی، ج ۱، ص ۲۱۹ و ص۴۲۴؛ بصائر الدرجات، ص۴۲۷.
(۴) ﴿ وَ قُلِ اعْمَلُواْ فَسَيرََى اللَّهُ عَمَلَكمُ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَترَُدُّونَ إِلىَ عَالِمِ الْغَيْبِ وَ الشهََّادَةِ فَيُنَبِّئُكمُ بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُون ﴾(توبه / ۱۰۵).
