از جمله مواردی که از این روال کلی استثناء می‌شود مؤمن گناهکار و کافر نیکو کار است؛ بدین گونه که جان دادن مؤمن گناهکار، با سختی و دشواری همراه است، تا به عنوان آخرین درد و رنجی که در دنیا می‌کشد، گناهان او پاک گردد. و کافر نیکوکار، به آسانی جان می‌دهد، تا به عنوان آخرین لذّتی که در دنیا می‌برد، جبران حسنات او شده و به این ترتیب نیکی‌هایش با آسان جان دادن، محاسبه شود. (۱)
آنچه در این‌جا بیان شد، تنها گوشه‌ای از مطالب فراوانی است که در کتاب و سنّت در خصوص شرایط مرگ بیان شده است. تأکید و اصرار پیامبران الهی بر این مباحث، به دلیل دشواری مسیری است که در پیش روی ما قراردارد و باید خود را برای چنین شرایطی آماده گردانیم. آمادگی برای مرگ با تمام سختی‌هایش برای مؤمن از کسی که آماده خوردن دارویی تلخ برای معالجه است، سودمندتر است، چرا که مؤمن با مرگ به بهترین نعمت‌ها می‌رسد. (۲)
___________________
(۱) صدوق، معانی الاخبار، ص۲۸۹؛ اعتقادات الامامیه صدوق، ص۵۴؛ شعیری، جامع الاخبار، ص۱۶۸.
(۲) معانی الأخبار، ص۲۹۰؛ اعتقادات الامامیه صدوق، ص۵۵.
