ز) اعجاز قرآن از نظر هماهنگی درونی: انسان یك موجود تكامل‌پذیر است كه به تدریج از مرحله نقص به كمال می‌رسد و هر زمان فكر جدید و طرح تازه‌ای به ذهن او می‌رسد و كاری را كه صورت می‌دهد، به زودی نقص آن بر او روشن شده و خلاف آن را بر می‌گزیند.
پیامبر اسلام در مدت ۲۳ سال قرآن را در شرایط بسیار گوناگون به مردم بازگو نموده و آنچه را كه در روزهای نخست می‌گفت،همان را نیز در واپسین ایام خویش بیان كرده است. اگر شخصی در شرایط یكنواخت آن هم در مدّت كوتاه كتابی را تنظیم كند شاید بتواند از تناقض‌گویی خودداری نماید، ولی پیامبر در یك زمان بس ممتدّ با شرایط گوناگون كه در مكّه ومدینه داشت در میان جنگ‌ها، درگیری‌ها و در كنار ده‌ها وظایف دیگر، كتابی را به سوی مردم آورد كه در محتوای آن كوچكترین تناقض یا ناسازواری نیست.
اهمیت این مطلب هنگامی روشن می‌گردد كه بدانیم قرآن در موضوعات بسیار گوناگون كه شماره آن از ۵۰۰ موضوع متجاوز است، بحث و گفتگو می‌كند و هرگز دچار تناقض نمی‌گردد و این نشان می‌دهد كه آورنده آن از مقام ربوبی بهره‌مند بوده و به وسیله نیروی قدرتمندی از لغزش محفوظ مانده است. قرآن مجید خود به این نوع اعجاز اشاره می‌كند و می‌فرماید:
﴿ وَلَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللّٰـهِ لَوَجَدُوا فيهِ اِخْتِلافاً كَثيراً﴾. (۱)
بگو اگر قرآن ازجانب غیر خدا بود در آن اختلاف زیادی می‌یافتید.
ح) اعجاز قرآن از نظر بیان قصص وتاریخ پیامبران (۲) : قرآن كتاب تاریخ نیست، امّا سرگذشت اقوام گذشته را به عنوان عبرت یاد‌آور می‌شود. در این میان وقتی به شرح زندگی پیامبرانی مانند آدم ونوح وابراهیم ولوط وداود وسلیمان عليهم‌السلام می‌رسد، چنان سرگذشت آنان را تشریح می‌كند كه مناسب با شأن و مقام آنان به عنوان پیامبران الهی است و با اصول علمی و واقعیت تاریخی مطابقت دارد. این در حالی است كه در همه كتابهای
___________________
(۱) نساء / ۸۲ .
(۲) اصول عقائد اسلامی، ص۶۲.
