انحطاط روحی را از او دور داشته است. (۱) بنابر‌این با یک نظر گسترده تر باید گفت که هر دو گروه از یک جهت بهره مندند و از جهت دیگر، در معرض آسیب و سختی قرار دارند و با نگاه به سراسر حیات انسان ها و نتایجی که به دست می آورند حقیقتا نمی توان گفت که کدامیک از دیگری بهره مند تر هستند.
۲. اگر همگان همه کمالات را به یک اندازه واجد بودند، نظام اجتماعی برقرار نمی‌شد؛ زیرا جامعه انسانی بر اساس تقسیم وظائف و بهره‌گیری از توانمندی‌های همه افراد استوار شده است. خداوند متعال در این باره می‌فرماید:
﴿أَ هُمْ یَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنا بَینَهُمْ مَعیشَتَهُمْ فِی الْـحَیاةِ الدُّنْیا وَ رَفَعْنا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِیَتَّخِذَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً سُخْرِیًّا وَ رَحْمَتُ رَبِّكَ خَیْرٌ مِـمَّا یَجْمَعُونَ﴾. (۲)
آیا آنها رحمت پروردگارت را تقسیم می‌كنند؟ ما معیشت آنها را در حیات دنیا در میان آنان تقسیم كردیم و بعضی را بر بعضی برتری دادیم تا یكدیگر را تسخیر [و با هم تعاون] كنند، و رحمت پروردگارت از تمام آنچه جمع آوری می‌كنند بهتر است.
این نکته که «اصل استخدام متقابل» نام گرفته است، زمانی تحقق پیدا می‌کند که افراد ضمن داشتن کمالاتی، از کمالات دیگر بی‌بهره باشند تا در آنچه ندارند نیازمند یکدیگر بوده با هم ارتباط برقرار کنند.
دو. آیا به کسانی که از کمالات بهره کمتری دارند ظلم نشده است؟
پاسخ این است که در صورتی به این افراد ظلم می‌شود که از آنان به اندازه سایر افراد و بیش از توانشان تکلیف خواسته شود. در غیر این صورت، اگر از هر کس به اندازه وسع و طاقت و میزان نعمت هایی که به او داده شده است، تکلیف و مسئولیت خواسته شود. به کسی ستم نشده است.
___________________
(۱) رک: کافی ، ج۲، ص۸؛ بحار الانوار، ج۶۴، ص ۱۱۳و ۷۹.
(۲) زخرف / ۳۲.
