۴. دستگاه تنفّس، که تصفیه‌خانه خون بدن انسان است.
۵. دستگاه مغز واعصاب، که ستاد فرماندهی قوای انسان است.
۶. گوش و چشم و بینی و قوای ذائقه و لامسه، که شبکه آگاهی و سازمان اطّلاعات مغز محسوب می‌شوند. (۱)
در همین مورد اخیر، اگر در ساختمان شگفت‌انگیز چشم انسان دقت شود، مشاهده می‌شود که شبیه یک کره است. در قسمت جلوی این کره یک پنجره شفاف به نام قرنیه وجود دارد. نور از محیط خارج وارد قرنیه شده و پس از عبور از مردمک به عدسی می‌رسد. عدسی نور را به صورت دقیق روی شبکیه متمرکز می‌کند تا تصویر واضحی بر روی شبکیه ایجاد شود. چشم انسان قادر به تشخیص ۱۰ میلیون رنگ می‌باشد.
چشم از دو بخش بوجود آمده‌است: یكی، اجزای فرعی چشم و دیگری، کره چشم. در این مجال تنها اشاره فشرده‌ای به اجزای فرعی چشم می‌شود. اجزای فرعی چشم عبارت است از: حَدَقه، پِلک، مُژه، اَبرو، ماهیچه‌های گرداننده کره چشم.
حدقه یا چشمخانه: استخوان‌های متعدّدی هستند که به‌یکدیگر پیوسته‌اند و یک صندوقچه محکم مخروطی‌شکل را به وجود آورده‌اند تا کره چشم در میان آن محفوظ باشد.
پلک:جلوی چشم دو پرده ظریف و محکم آویخته شده که صفحه لطیف چشم را از گرما و سرما و غیره محافظت می‌کنند و در موقع خواب و خطر کاملاً باهم جفت می‌گردند، تا در پناه خود، چشم را از هرگونه آسیب احتمالی محفوظ دارند، به علاوه در تعدیل نور نقش مهمی به عهده دارند.
مژه‌ها:در لبه بیرون پلک‌ها، موهای منظمی صف کشیده‌اند که از ورود گرد و غبار مانع می‌شوند و در برابر نورهای شدید نیز مقاومت کرده از شدّت آن می‌کاهند. در کناره پلک‌ها، غدّه‌هایی وجود دارد که از آنها ماده چرب مخصوصی ترشح کرده، لبه پلک‌ها و مژه‌ها را
___________________
(۱) سبحانی تبریزی، راه خداشناسی، ص۲۱۵.
