معرفی نموده است:

﴿وَ لا تَحْسَبَنَ الَّذينَ قُتِلُوا فى سَبيلِ اللّٰـهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ. (۱)

(اى پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانى که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زندهاند، و نزد پروردگارشان روزى داده مىشوند.

همچنین در پاسخ کفّار که پس از مرگ تقاضای بازگشت به دنیا را می‌نمایند، ضمن مردود دانستن خواسته آنان، عالم پیش روی آنها را تا قیامت، برزخ می‌نامد.

﴿حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْـمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّى أَعْمَلُ صالِـحاً فيما تَرَكْتُ كَلاَّ إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ. (۲)

(آنها هم چنان به راه غلط خود ادامه مىدهند) تا زمانى که مرگ یکى از آنان فرارسد، مىگوید: پروردگار من! مرا بازگردانید. شاید در آنچه ترک کردم (و کوتاهى نمودم) عمل صالحى انجام دهم! (ولى به او مىگویند:) چنین نیست! این سخنى است که او به زبان مىگوید (و اگر بازگردد، کارش همچون گذشته است)! و پشت سر آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته شوند.

امام صادق عليه‌السلام نگرانی خود را نسبت به احوال شیعیان در برزخ بیان داشته، آن را این گونه تعریف می‌نمایند:

«لَکنِّي وَ اللّٰـهِ أَتَخَوَّفُ عَلَيْکمْ فِي الْبَرْزَخِ، قُلْتُ: وَ مَا الْبَرْزَخُ؟ قَالَ: الْقَبْرُ مُنْذُ حِينِ مَوْتِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَة». (۳)

ولی به خدا قسم، بر شما نسبت به برزخ میترسم. گفتم برزخ چیست؟ فرمودند: همان قبر است که از زمان مرگ تا روز قیامت به طول میانجامد.

بنا بر این وجود جهانی بعد از مرگ تا شروع قیامت مسلّم است و با توجه به این که کفّار با مشاهده آن عالم تقاضای بازگشت به دنیا نموده و شهداء از نعمات الهی برخوردارند،

___________________

) آل عمران/ ۱۶۹.

) مؤمنون / ۹۹ - ۱۰۰.

) کافی، ج ۳، ص ۲۴۲.

۵۴۴۱