که یکی ازمهمترین ویژگیهای اولوا الامر، عصمت است، هیچکدام از موارد گفته شده نمی تواند مصداق آن باشد؛ زیرا این افراد از چنین ویژگی بهرهمند نیستند.
برخی نیز به اجماع امت معتقد شده و آن را مصداق اولی الامر و معصوم از خطا میدانند. (۱) در حالی که هیچ دلیل قانع کنندهای برای این نظر وجود ندارد. اساساً باید پرسید که معنای «اجماع امّت» چیست و در چه شرایطی تحقق پیدا میکند؟
اولاً، معنای واژه اولوالأمر چه ارتباطی با اجماع امّت دارد؟
ثانیاً، آیا همه مسلمانان بر یک موضوع می توانند اتفاق نظر پیدا کنند؟ و اگر برفرض چنین وحدت نظری حاصل شد، از کجا معلوم است که خالی از خطا باشد؟
امّا اگر منظور از اجماع امّت تنها گروهی از مسلمانان باشد، سؤال می شود که به چه دلیل اگر چند نفر غیر معصوم، مشابه آنان که در سقیفه بنیساعده گرد آمدند، دور هم جمع شدند، حاصل جمع نظرشان خطا نخواهد بود؟ (۲)
اینک، راهی باقی نمیماند جز این که از خود رسول خدا صلىاللهعليهوآلهوسلم که مبیّن و شارح قرآن کریم است پرسیده شود که اولوالامر چه کسانی هستند؟ جابر بن عبدالله انصاری میگوید: زمانی که آیه ﴿اَطِیعُوا اللهَ ...﴾ نازل شد، از رسول اکرم صلىاللهعليهوآلهوسلم پرسیدم: ما خدا و رسولش را شناختیم؛ اما اولی الامر چه کسانیاند که خداوند طاعتشان را همردیف طاعت شما قرار داده است؟ فرمود:
آنها جانشینان مناند. نخستین شان علیبن ابیطالب است و سپس حسن؛ بعد حسین؛ آنگاه علی بن الحسین و... . (۳)
حضرت رسول صلىاللهعليهوآلهوسلم در ادامه سخن، تکتک امامان را به نام یاد فرمودند.
___________________
(۱) التفسیر الکبیر، ج۱۰، ص ۱۴۴.
(۲) برای تفضیل بحث، رک: ترجمه تفسیر المیزان ، ج ۴، ص ۶۲۵ - ۶۲۹.
(۳) كمال الدین، ج ۱، ص ۲۵۳؛ كفایة الأثر فی النص على الأئمّة الإثنی عشر، ص ۵۳؛ اربلی، كشف الغمّة فی معرفة الأئمّة، ج ۲، ص ۵۰۹؛ بحارالانوار، ج ۳۶، ص ۲۵۰.