خداوند متعال در قرآن کریم، پیشینه و وضعیت جامعه قبل از بعثتِ رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله را یادآوری نموده، به دنبال آن، نتایج حاصل از این بعثت را بدین گونه بیان می‌فرماید:
﴿وَ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللّٰـهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْداءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ،فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْواناً وَ كُنْتُمْ عَلى شَفا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْها﴾. (۱)
و نعمت خدا را بر خود یاد كنید، آنگاه كه دشمنان یكدیگر بودید، پس میان دلهای شما الفت انداخت، پس به لطف او برادران هم شدید، و بر كنار پرتگاه آتش بودید كه شما را از آن رهانید.
در این آیه، رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله همان نعمت الهی است که موجبات الفت قلب‌ها و رهایی مردم از آتش جهنّم را فراهم ساخت، لذا حضرت صادق عليه‌السلام می‌فرمایند:
«فَبِرَسُولِ الله صلّی الله علیه و آله أُنْقِذُوا». (۲)
امیرالمؤمنین عليه‌السلام در یکی از خطبه‌های خود، مردم جامعه قبل از بعثت را از جنبه-های اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی توصیف می‌فرمایند تا عظمت عملکرد پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله بیش از پیش نمایان گردد:
«إِنَّ اللهَ تَعَالَى بَعَثَ مُحَمَّداً ... وَأَنْتُمْ مَعْشَرَ الْعَرَبِ عَلَى شَرِّ دِينٍ، وَفِي شَرِّ دَارٍ، مُنِيخُونَ بَيْنَ حِجَارَةٍ خُشْنٍ و حَيَّاتٍ صُمٍّ تَشْرَبُونَ الْكَدِرَ، وَتَأْكُلُونَ الْـجَشِبَ، وَتَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ، وَتَقْطَعُونَ أَرْحَامَكُمْ، الْأَصْنَامُ فِيكُمْ مَنْصُوبَةٌ، وَالْآثَامُ بِكُمْ مَعْصُوبَةٌ» (۳)
خداوند، محمّد صلى‌الله‌عليه‌وآله را برانگیخت، ... آنگاه كه شما ملّت عرب، بدترین دین را داشته، و در بدترین خانه زندگی می‌كردید، میان غارها و سنگ‌های خشن و مارهای سمّی خطرناك و فاقد شنوایی به سر می‌بردید، آب‌های آلوده می‌نوشیدید، غذاهای
___________________
(۱) آل عمران/ ۱۰۳.
(۲) کافی، ج۸، ص۲۶۶؛ تفسیر عیاشی، ج۱، ص۱۹۴.
(۳) نهج البلاغه، ص ۶۸، خطبه ۲۶.
