مهم‌ترین اشکال نظریه تفویض، محدود شدن قدرت و سلطنت خدا و عجز و ضعف اوست. زیرا بر اساس این نظریه، خداوند بر افعال اختیاری بندگانش قدرتی ندارد و در حوزه اختیارات آنان هیچ تصرفی نمی تواند بکند. این در حالی است که در مبحث توحید، قدرت مطلقه خداوند به اثبات رسیده است.
امام باقر عليه‌السلام در رد دو نظریه تفویض و جبر می فرمایند:
«لم یُفوِّض الأَمرَ إلیٰ خَلْقِه وَهْناً منه و ضَعْفاً، و لا اَجْبَـرَهم علیٰ مَعاصِیهِ ظلماً» (۱)
خدا از روی سستی و ضعفش، کار را به آفریدگانش واگذار نکرده است و آن‌ها را از روی ظلم و ستم، به گناهان مجبور نساخته است.
قرآن کریم و اهل‌بیت عليهم‌السلام در مقابل این دو نظریه، اعتقاد امر بین امرین را مطرح کرده‌اند. امام صادق عليه‌السلام در این مورد می‌فرمایند:
«لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِیضَ وَ لَكِنْ أَمْرٌ بَینَ أَمْرَین». (۲)
نه جبر است و نه تفویض بلکه امری میان آن دو امر است.
خلاصه آموزه «امر بین امرین» این است که از یک سو انسان‌ها مجبور نیستند، چرا که دارای قدرت و اختیارند. و از سوی دیگر، کارها به انسان‌ها تفویض نشده است و خداوند هر لحظه بخواهد، می‌تواند از به کارگیری قدرت توسط انسان یا از تأثیر قدرت وی جلوگیری کند و یا اصل قدرت را از انسان سلب کند. به این ترتیب، ضمن پذیرش قدرت و اختیار انسان که امری وجدانی و بدیهی است، سلطنت مطلق خدا نیز به رسمیت شناخته شده است، به گونه‌ای که هیچ فعلی از افعال جهان بدون خواست حق تعالی و اجازه او قابل تحقّق نخواهد بود.
___________________
۱. احتجاج، ج۲، ص۳۲۷؛ بحارالانوار، ج۵ ، ص۱۷.
۲. کافی، ج۱، ص۱۶۰؛ توحید صدوق، ص ۳۶۲.
