صحنه از بستر بیماری بیرون خزیده بودند ...». (۱)
امام در خطبه «شقشقیه» نیز در زمینه استقبال پر شور مردم ونیز درباره رمز قبول خلافت سخن گفته است :
«چیزی که مرا به هراس افکند ، این بود که مردم همچون یال های کفتار ، با ازدحام وتراکم ، از هر طرف به سوی من هجوم آورده ومرا احاطه کردند به طوری که حسن وحسین زیر دست وپا ماندند (۲) ، دو طرف جامه ام پاره شد ، ومانند گله گوسفند دور من جمع شدند. سوگند به خدایی که دانه را شکافت وانسان را آفرید ، اگر نه این بود که آن جمعیت برای بیعت گرداگردم جمع شده وبه یاری برخاستند واز این جهت حجت تمام شد واگر نبود پیمانی که خداوند از علمای امّت گرفته که در برابر پرخوری ستمگران وگرسنگی ستمدیدگان سکوت نکنند ، من افسار شتر خلافت را رها می ساختم واز آن صرف نظر می نمودم وپایان آن را با جام آغازش سیراب می کردم (همچنان که در دوران سه خلیفه گذشته کنار رفتم ، این بار نیز کنار می رفتم) آن وقت (خوب) می فهمیدید که دنیای شما در نظرمن از آب بینی بُز ، بی ارزش تر است.» (۳)
نبرد در سه جبهه
خلافت وزمام داری علی عليه‌السلام که سراسر عدل ودادگری واحیای سنت های اصیل اسلامی بود ، بر گروهی سخت وگران آمد وصفوف مخالفی در برابر حکومت او تشکیل گردید. این مخالفت ها سرانجام به نبردهای سه گانه با «ناکثین» ، «قاسطین» و «مارقین» منجر گردید که ذیلاً در مورد هریک جداگانه
__________________
۱ ـ صبحی صالح ، همان کتاب ، خطبه ۲۲۹.
۲ ـ متن سخنان امام «وُطِئَ الحسنان» است که احتمالاً به معنای حسن وحسین است ولی برخی ، حسن را انگشت ابهام پا معنا کرده اند. ر.ک به : شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج ۱ ، ص ۲۰۰.
۳ ـ صبحی صالح ، همان کتاب ، خطبه ۳.
