تفاوت این مصحف ، با آن چه در زمان خلافت عثمان جمع آوری شد واکنون در اختیار مسلمانان جهان است ، این بود که حضرت ، آن را به ترتیب نزول گرد آورد وناسخ ومنسوخ ومحکم ومتشابه را مرقوم فرمود ، ومنسوخ را مقدم بر ناسخ قرار داد ومکی ها ومدنی ها را نیز مشخص کرد (طبعاً خارج از متن قرآن). تأویل برخی از آیات وتفسیر آن ها را به تفصیل نوشت. همچنین شأن نزول آیات واوقات نزول آن ها را تعیین کرد وعام وخاص وکیفیت قرائت را بیان کرد. (۱)
علی عليه‌السلام پس از گردآوری ، آن را به بزرگان صحابه ارائه کرد وفرمود : این ، کتاب پروردگار شما است ، همان گونه که بر پیامبرش نازل شد ، از آن ، حرفی کاسته نشد ، وبر آن حرفی افزوده نگشت ، ولی آن گروه ; آن را نپذیرفتند ونادیده گرفتند وگفتند : ما را به چنین کتابی نیازی نیست. علی عليه‌السلام فرمود : هان! ، سوگند به خدا ، پس از امروز ، آن را نخواهید دید ، فقط بر من لازم بود که پس از فراهم کردن وجمع آن ، شما را آگاه سازم. (۲)
۲. تربیت شاگردان برجسته
از کوشش های امام در آن مدت ، تربیت شاگردان بزرگ وبرجسته وانتقال معارف الهی به آن ها بود. شخصیت های یاد شده در زیر را می توان نمونه هایی از این شاگردان شمرد :
الف. عبدالله بن عباس
مفسر نامدار قرآن ، ابن عباس که به خاطر علم ودانش فراوانش «بحر» (۳) ،
__________________
۱ ـ محمد هادی معرفت ، التمهید فی علوم القرآن ، ج ۱ ، ص ۲۲۵۲۲۷ ; دکتر محمود رامیار ، تاریخ قرآن ، ص ۳۷۱۳۷۲ ; دکتر سید محمد باقر حجتی ، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم ، ص ۳۸۷۳۹۰.
۲ ـ ابن ندیم ، الفهرست ، ص ۴۲.
۳ ـ ابن حجر عسقلانی ، الاصابه فی تمییز الصحابه ، ج ۳ ، ص ۳۳۲.
