جواد عليه‌السلام شرفیاب شدم وزندگیش را دیدم. در ذهنم خطور کرد که ، «اینک که امام به این زندگی مرفّه رسیده است ، هرگز به وطن خود مدینه ، بازنخواهد گشت». امام لحظه ای سر به زیر افکند ، آن گاه سر برداشت ودرحالی که رنگش از اندوه زرد شده بود ، فرمود : ای حسین! نان جوین ونمک خشن درحرم رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله نزد من از آن چه مرا در آن می بینی ، محبوب تر است. (۱)

به همین جهت امام در بغداد نماند وبا همسرش «ام الفضل» به مدینه بازگشت وتا سال ۲۲۰ همچنان درمدینه می زیست.

شبکه ارتباطی وکالت

امام جواد عليه‌السلام باتمام محدودیت های موجود ، از طریق نصب وکلا ونمایندگان ، ارتباط خود را با شیعیان حفظ می کرد. در سراسر قلمرو حکومت خلیفه عباسی ، امام ، کارگزارانی (وکلایی) را اعزام می کرد وبا فعالیت گسترده آنان از تجزیه نیروهای شیعه جلوگیری می شد. کارگزاران امام در بسیاری از استان ها مانند : اهواز ، همدان ، سیستان ، بُست (۲) ، ری ، بصره ، واسط ، بغداد ومراکز سنتی شیعه یعنی کوفه وقم پخش شده بودند.

امام به هواداران خود اجازه می داد که به درون دستگاه حکومت نفوذ کرده مناصب حساس را در دست بگیرند ، از این رو «محمد بن اسماعیل بن بزیع» و «احمد بن حمزه قمی» مقامات والایی در دستگاه حکومت داشتند. «نوح بن درّاج» نیز چندی «قاضی بغداد» ، وپس از آن قاضی «کوفه» بود.

__________________

۱ ـ راوندی ، الخرائج والجرائح ، تصحیح وتعلیق : حاج شیخ اسدالله ربّانی ، ج ۱ ، ص ۳۴۴ ؛ مجلسی ، بحارالأنوار ، ج ۵۰ ، ص ۴۸ ؛ قزوینی ، سید کاظم ، الإمام الجواد من المهد إلی اللحد ، ص ۱۵۲.

۲ ـ ابوالفداء (۶۷۲ ۷۲۱ ه. ق) می نویسد : بُست بر کناره رود هندمند است. شهری است از سجستان (سیستان). شهری بزرگ وپرنعمت. نخلستان ها وتاکستان های بسیار دارد. از بست تا غزنه در حدود چهارده مرحله است (تقویم البلدان ، ترجمه عبدالمحمد آیتی ، ص ۳۹۱).

۷۵۸۱