نگذشت مرا از این مقام عزل وبرکنار نمودی ، آیا در این مورد فرمانی از خدا رسید؟
پیامبر در پاسخ فرمود : پیک الهی در رسید وگفت جز من ویا کسی که از خود من است ، شخص دیگری برای این کار صلاحیت ندارد (۱). (۲)
۴. از وفات پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله تا خلافت ظاهری آن حضرت
پیش از آغاز این بخش ، مقدمتاً یادآور می شویم که جریان امامت ، از رحلت پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله (در ماه صفر سال ۱۱ هجری) تا سال وفات امام حسن عسکری عليه‌السلام در ماه ربیع الاول سال ۲۶۰ ، به طور تقریبی چهار دوره را گذراند ، ودر هر دوره از لحاظ موضع گیری امامان در برابر قدرت های مسلط ، دارای ویژگی هایی بوده است. این دوره ها عبارت بودند از :
۱. دوره صبر یا مدارای امام با این قدرت ها. این دوره ، بیست وپنج سال میان رحلت پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وآله (سال ۱۱ هجری) تا آغاز خلافت ظاهری امیرمؤمنان (سال ۳۵ هجری) را در بر می گیرد.
۲. دوره به قدرت رسیدن امام. این دوره همان چهار سال ونه ماه خلافت امیرمؤمنان وچند ماه خلافت امام حسن عليه‌السلام است که با همه کوتاهی وبا وجود ملالت ها ودردسرهای فراوانی که از سوی دشمنان رنگارنگ اسلام برای این دو بزرگوار تراشیده شد ، درخشنده ترین سال های حکومت اسلامی به شمار می آید.
۳. دوره تلاش سازنده کوتاه مدت برای ایجاد حکومت ورژیم اسلامی. این دوره شامل بیست سال فاصله صلح امام حسن عليه‌السلام (در سال ۴۱) تا حادثه شهادت امام حسین (در محرم سال ۶۱) است. پس از ماجرای صلح ، عملاً کار نیمه مخفی شیعه شروع شده وبرنامه هایی که هدفش تلاش برای باز گرداندن قدرت به
__________________
۱ ـ لا یؤدّی عنک إلاّ انت او رجل منک (مفید ، الإرشاد ، ص ۳۷).
۲ ـ مفید ، همان ; ابن هشام ، السیره النبویه ، ج ۴ ، ص ۱۹۰ ; مجلسی ، بحار الانوار ، ۲۱ ، ص ۲۶۶.
