نمونه ای بارز از عنایت خاص امام به کمیل ، وآموزش وتربیت او ، سخنان گهربار وپر مغز امام به او ، در یک فضای اختصاصی معنوی است که در نهج البلاغه منعکس است. (۱)

گر چه تعلیم دعای یاد شده ، گویا در بصره پس از جنگ جمل ، یعنی در زمان خلافت امام بوده وسخنانی هم که در نهج البلاغه آمده ، باز احتمالاً در زمان خلافت آن حضرت بوده است ، اما سابقه آموزش وتربیت کمیل به سال ها پیش برمی گردد. او طبعاً مراحل شاگردی امام را قبلاً طی کرده ، قابلیت لازم را برای دریافت چنین درس هایی در رتبه بالای معرفت کسب کرده بود ، وبدون طی این مراحل نمی توانسته از شیعیان خاص ورازدار امام معرفی شود.

۳. پاسخ گویی به پرسش های دانشمندان یهود ونصارا

پس از درگذشت پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله ، دانشمندانی از ملل جهان به ویژه از یهود ونصارا ، برای تحقیق درباره آیین اسلام ، ومناظره با بزرگان مسلمانان وارد مدینه می شدند وسؤالاتی را مطرح می کردند وپاسخگویی ، جز علی عليه‌السلام که تسلط او بر تورات وانجیل از لابلای سخنانش روشن بود ، پیدا نمی شد ، واگر این خلأ بهوسیله امام پر نمی شد ، جامعه اسلامی در سرشکستگی شدیدی فرو می رفت. اما هنگامی که امام به کلیه سؤالات آن ها پاسخ های روشن ودندان شکن می داد ، شادمانی وشکفتگی عظیمی در چهره مسلمانان پدیدار می شد ، به عنوان نمونه :

طبق روایت مسند صدوق ، پس از رحلت پیامبر ، جاثِلیق (۲) همراه صد نفر از مسیحیان وارد مدینه شد وسؤالاتی از ابوبکر کرد که او نتوانست پاسخ دهد ، آن گاه او را به حضور علی عليه‌السلام راهنمایی کرد ، وحضرت به پرسش های او پاسخ

__________________

۱ ـ نهج البلاغه ، حکمت ۱۴۷.

۲ ـ جاثلیق (به کسر ث ولام) لفظی یونانی به معنای پیشوای عیسوی ورئیس اسقفها است ولقبی است که به علمای بزرگ مسیحی داده می شد ، ونام شخص خاصی نیست (المنجد) وشاید معرّب کاتولیک باشد.

۷۵۸۱