به صورت غیر مستقیم ، حکومت هارون را نامشروع معرفی کرده با شیوه های مختلف ، موضع معترضانه اتخاذ می کرد. مجموع این گونه اقدامات امام جای شک برای کسی باقی نمی گذاشت که او خود را پیشوای حقیقی مسلمانان می داند وحکومت عباسیان را حکومت غاصبان می شناسد. اینک در این جا نمونه هایی از مبارزه منفی امام را از نظر خوانندگان محترم می گذرانیم :
۱. همکاری با هارون ممنوع!
الف. از نمونه های تحریم همکاری با حکومت هارون از ناحیه امام هفتم عليه‌السلام منع صفوان جمّال (*) (شتردار وکاروانچی) از همکاری با هارون است. به امام گزارش رسید که صفوان با هارون قرارداد بسته است که با کاروان شتر خود ، حمل ونقل وسائل واسباب سفر هارون را به حج ، به عهده بگیرد. امام او را از همکاری با هارون نهی کرد وکار او را در مورد قرار حمل ونقل هارون وکاروان همراه او به مکه مورد انتقاد قرار داد ، زیرا این کار صفوان به نوعی همکاری با هارون ومشروعیت دادن به حکومت او بود.
از این رو ، آن گاه که صفوان خدمت امام رسید آن حضرت به او فرمود : ای صفوان! همه کارهای تو نیکو وزیبا است جز یک کار. او گفت : فدایت شوم آن چیست؟ فرمود : این که شترهایت را به هارون کرایه می دهی. گفت : به خدا سوگند شترهایم را برای عیاشی وسرمستی ولهو وصید به وی کرایه نداده ام ، بلکه تنها برای سفر حج این کار را کرده ام ، خود من هم به همراه آن ها نمی روم بلکه خدمت کارانم را با او می فرستم. امام فرمود : آیا کرایه تو را داده اند یا قرار
__________________
* ـ صفوان بن مهران جمال اسدی کوفی ، از بزرگان محدثان شیعه می باشد (معجم رجال الحدیث ، ج ۹ ، ص ۱۲۱) او از شاگردان امام صادق وامام کاظم عليهما‌السلام بود واز این دو امام روایاتی نقل کرده است (ر.ک : اصول کافی ، ج ۲ ، کتاب الإیمان والکفر ، باب الرضا بالقضاء ، حدیث ۵ ؛ کامل الزیارات ، باب ۵۷ ، فی من زار الحسین عليه‌السلام احتساباً ، حدیث ۴ ؛ تهذیب الأحکام ، ج ۵ ، ص ۲۶۲ ، حدیث ۸۹۰). شیخ مفید او را از بزرگان اصحاب امام صادق عليه‌السلام واز نزدیکان او واهل راز واز فقهای شایسته ومورد اعتماد شمرده است (الإرشاد ، ج ۲ ، ص ۲۱۶).
