پرافتخار آن حضرت آشنایی دارند ، در برابر عظمت شخصیت اخلاقی وی سر تعظیم فرود آورده اند.

«ابن حجر هیتمی» ، دانشمند ومحدث مشهور جهان تسنُّن ، می نویسد :

موسی کاظم وارث علوم ودانش های پدر ودارای فضل وکمال او بود. وی در پرتو عفو وگذشت وبردباری فوق العاده ای که (در رفتار با مردم نادان) از خود نشان داد ، کاظم لقب یافت ودر زمان او هیچ کس در معارف الهی ودانش وبخشش به پایه او نمی رسید. (۱)

حاکمان عصر امام هفتم

از سال ۱۴۸ هجرت که امام صادق عليه‌السلام به شهادت رسید ، دوران امامت حضرت کاظم عليه‌السلام آغاز گردید. آن حضرت در این دوران با خلفای یاد شده در زیر معاصر بود :

۱. عبدالله ، مشهور به ابوجعفر منصور دوانیقی (۱۳۶ - ۱۵۸)

۲. محمد ، ملقب به مهدی (۱۵۸ - ۱۶۹)

۳. موسی ، ملقب به هادی (۱۶۹ - ۱۷۰)

۴. هارون ، ملقب به رشید (۱۷۰ - ۱۹۳)

کارنامه سیاه خلافت در عصر امام کاظم عليه‌السلام

در مجموع ، کارنامه خلفای یاد شده ، کارنامه ای سیاه وآلوده به فساد وستم گری بود وامام کاظم عليه‌السلام وشیعیان وعلویان در عصر هر کدام از آن ها به نحوی در فشار ومضیقه بودند. در این جا ، به ترتیب ، نگاهی اجمالی به کارنامه هر یک از آن ها می افکنیم وموضع امام هفتم را در آن اوضاع ، مورد بررسی قرار می دهیم :

__________________

۱ ـ الصواعق المحرقه ، ص ۲۰۳.

۷۵۸۱