بار چنین کاری کرده یا برای چندمین بار؟ شکار او از پرندگان بوده یا غیر پرنده؟ از حیوانات کوچک بوده یا بزرگ؟ بازهم از انجام چنین کاری ابا ندارد یا از کرده خود پشیمان است؟ درشب شکار کرده یا در روز؟ در احرامِ عُمره بوده یا احرامِ حج؟!
یحیی بن اکثم از این همه فروع که امام برای این مسئله مطرح نمود ، متحیر شد وآثار ناتوانی وزبونی در چهره اش آشکار گردید وزبانش به لکنت افتاد به طوری که حضار مجلس ، ناتوانی او را در مقابل آن حضرت نیک دریافتند.
مأمون گفت : خدای را بر این نعمت سپاسگزارم که آن چه من اندیشیده بودم ، همان شد.
سپس به بستگان وافراد خاندان خود نظر انداخت وگفت : آیا اکنون آن چه را که نمی پذیرفتید ، دانستید؟! (۱)
حکم شکار در حالات گوناگون توسط مُحْرِم
آن گاه پس از مذاکراتی که درمجلس صورت گرفت ، مردم پراکنده گشتند وجز نزدیکان خلیفه ، کسی در مجلس نماند. مأمون رو به امام جواد عليه‌السلام کرد وگفت : قربانت گردم خوب است احکام هریک از فروعی را که در مورد کشتن صید درحال احرام مطرح کردید ، بیان کنید تا استفاده کنیم. امام جواد عليه‌السلام فرمود :
بلی ، اگر شخص محرم در حِلّ (خارج ازحرم) شکار کند وشکار از پرندگان بزرگ باشد ، کفاره اش یک گوسفند است واگر در حرم بکشد ، کفاره اش دو برابر است ؛ واگر جوجه پرنده ای را در بیرون حرم بکشد ، کفاره اش یک بره است که تازه ازشیر گرفته شده باشد واگر آن را در
__________________
۱ ـ مجلسی ، بحار الأنوار ، ج ۵۰ ، ص ۷۵ ۷۶ قزوینی ، سید کاظم ، الإمام الجواد من المهد إلی اللحد ، ص ۱۶۸ ۱۷۲. راوی این قضیّه «ریّان بن شبیب» دایی معتصم است که از یاران امام رضا عليه‌السلام وامام جواد واز محدثان مورد وثوق بوده است (قزوینی ، همان کتاب ، ص ۱۶۸ شیخ مفید ، الإرشاد ، ص ۳۱۹ ۳۲۱ طبرسی ، الإحتجاج ، ص ۲۴۵ مسعودی ، اثبات الوصیه ، ص ۲۱۶ شیخ مفید ، الإختصاص ، تصحیح وتعلیق : علی اکبر الغفّاری ، ص ۹۹).
