شکیبایی ورزیدم ، ولی به کسی می ماندم که خار در چشم واستخوان در گلو دارد ، باچشم خود می دیدم میراثم را به غارت می برند»! (۱)
امام به صبر خود در برابر انحراف خلافت اسلامی از مسیر اصلی خود به منظور حفظ اساس اسلام در موارد دیگر نیز اشاره نموده است از آن جمله در آغاز خلافت عثمان که رأی شورا به نفع عثمان تمام شد وقدرت به دست وی افتاد ، امام رو به دیگر اعضای شورا کرده وفرمود :
«خوب می دانید که من از همه کس به خلافت شایسته ترم. به خدا سوگند! تا هنگامی که اوضاع مسلمین روبراه باشد ودرهم نریزد ، وبه غیر از من به دیگری ستم نشود ، همچنان مدارا خواهم کرد.» (۲)
خطرهای داخلی وخارجی
گفتیم که علی عليه‌السلام با ملاحظه خطرهایی که در صورت قیام او جامعه اسلامی را تهدید می کرد ، از قیام واقدام مسلحانه خودداری کرد. ممکن است سؤال شود که چه خطرهایی در آن زمان ، جامعه نوبنیاد اسلامی را تهدیدمی کرد؟
در پاسخ این سؤال می توان خطرهای داخلی وخارجی وملاحظات وموانعی را که باعث شد علی عليه‌السلام از قیام مسلحانه صرف نظر کند ، بدین ترتیب دسته بندی کرد :
۱. بیم ونگرانی از کشته شدن افراد خاندان امامت
در واقع ، آن روز امام ; یاران وفادار ومصمم وخطرپذیر ، کم داشت ودر صورت توسل به قدرت ، امیدی جز به افراد نزدیک خانواده وبستگان آن
__________________
۱ ـ فَسَدَلْتُ دوُنَها ثَوْبَاً وَطَوَیْتُ عَنها کَشحاً وَطَفِقْتُ أرْتَئی بَینَ اَنْ اَصولَ بِیَد جَذّاء ، او اَصْبِرَ عَلی طخیَه عَمْیاء یَهْرَمُ فیها الْکَبیرُ ویَشیبُ فیها الصَغیرُ وَیَکْدَحُ فیها مؤمِنٌ حَتّی یَلقی رَبَّهُ فَرَأیْتُ اَنَّ الْصِّبْرَ عَلی هاتا احجی ، فَصَبَرْتُ وَفی العیْنِ قَذی ، وَفی الْحَلْقِ شَجا ، اَری تُراثی نَهبا». (نهج البلاغه ، صبحی صالح ، خطبه ۳)
۲ ـ لقد علمتم انّی أحقّ الناس بها من غیری ، ووالله لأسلمنَّ ما سلمت امور المسلمین ، ولم یکن فیها جور الا علیّ خاصه. (نهج البلاغه ، صبحی صالح ، خطبه ۷۴).
