در یکی از آن دو ، در مراسم حج حاضر می شود ومردم را می بیند ، ولی مردم او را نمی بینند. (۱) حضور آن حضرت در موسم حج ، گواه بر زندگی طبیعی او است. گویا مقصود از این که مردم او را نمی بینند ، این است که او را نمی شناسند یعنی او را مثل دیدن دیگران نمی بینند.

در پاسخ سؤال یاد شده یادآوری کنیم که این سؤال تازگی نداشته وتنها در عصر ما مطرح نشده است ، بلکه از روایات اسلامی بر می آید که حتی پیش از تولد حضرت مهدی عليه‌السلام نیز این سؤال مطرح بوده وهنگامی که پیامبر اسلام وائمه پیشین عليهم‌السلام از مهدی وغیبت طولانی آن حضرت سخن به میان می آوردند ، با چنین سؤالی رو به رو می شدند وبه آن پاسخ می گفتند.

اینک برخی از این آثار را به اختصار مورد بررسی قرار می دهیم :

۱. خورشید پنهان

أ. پیامبر اسلام در پاسخ این پرسش که آیا شیعه در زمان غیبت ، از وجود قائمفایده ای می برد؟ فرمود : بلی ، سوگند به پروردگاری که مرا به پیامبری بر انگیخت ، در دوران غیبتش از او نفع می برند واز نور ولایتش بهره می گیرند ، همان گونه که از خورشید به هنگام قرار گرفتن در پشت ابرها استفاده می کنند. (۲)

ب. امام صادق عليه‌السلام فرمود : از روزی که خداوند حضرت آدم را آفریده تا روز رستاخیز ، زمین هیچ گاه خالی از حجت نبوده ونخواهد بود ، یا حجت ظاهر وآشکار ویا غایب وپنهان ، واگر حجت خدا نباشد ، خدا ستایش نمی شود.

راوی پرسید : مردم چگونه از امام غایب وپنهان استفاده می کنند؟ حضرت فرمود : آنچنان که از خورشید پشت ابر استفاده می کنند. (۳)

ج. خود حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه نیز روی این معنا تکیه کرده است.

__________________

۱ ـ کلینی ، اصول کافی ، ج ۱ ، ص ۳۳۹.

۲ ـ مجلسی ، بحار الأنوار ، ج ۵۲ ، ص ۹۳ وج ۳۶ ، ص ۲۵۰.

۳ ـ مجلسی ، همان کتاب ، ص ۹۲.

۷۵۸۱