جنایات «مُسرف» نامیدند.
پس از پایان قتل وغارت ، مسلم از مردم به عنوان بردگی برای یزید بیعت گرفت! (۱)
نقش عبدالله بن زبیر
عبدالله بن زبیر ، که فردی جاه طلب وظاهرالصلاح بود ، اندکی پیش از ورود امام حسین عليه‌السلام به مکه در سال ۶۰ هجری ، وارد مکه شده در آن جا اقامت گزیده بود ، ولی در مدت اقامت امام حسین عليه‌السلام درمکه ، او تحت الشعاع قرار گرفته وچندان مورد توجه مردم نبود. پس از شهادت امام حسین عليه‌السلام میدان برای فعالیت او باز شد ودر برابر یزید اعلام مخالفت کرده خود را خلیفه خواند.
عبدالله با خاندان امیرمؤمنان عليه‌السلام میانه ای نداشت. او در برپایی فتنه «جمل» نقش مهمی داشت ودر دوران فعالیت در مکه ، درود بر پیامبر را از آغاز خطبه حذف کرد وچون در این مورد از او پرسیدند ، گفت : پیامبر خویشاوندان بدی دارد که هنگام بردن نام او گردن خویش را بر می افرازند (۲). با توجه به این سوابق بود که امام سجاد عليه‌السلام از فتنه او اظهار نگرانی می کرد. (۳)
به نوشته برخی از مورخان ، در شورش مردم مدینه ، عبدالله بن زبیر نقش داشته است. او پس از شهادت امام حسین عليه‌السلام ، روی مقاصد سیاسی ، عراقیان را سرزنش می کرد که امام را دعوت کرده وسپس از یاری وی خودداری ورزیده اند واز یزید نیز بدگویی می کرد واو را شراب خوار وسگ باز وفاجر می خواند ومردم را دعوت به خلع او می کرد (۴) همچنین گفته اند که اخراج حاکم مدینه و
__________________
۱ ـ ر.ک : بلاذری ، همان مأخذ ، ص ۳۰ ۴۶ ؛ ابن اثیر ، الکامل فی التاریخ ، ج ۴ ، صفحات : ۱۰۲ ۱۰۳ و ۱۱۱ ۱۲۱ ؛ مسعودی ، مروج الذهب ، ج ۳ ، ص ۶۸ ۷۱.
۲ ـ ابن واضح ، تاریخ یعقوبی ، ج ۳ ، ص ۸.
۳ ـ علی بن عیسی اربلی ، کشف الغمه فی معرفه الأئمه ، ج ۲ ، ص ۲۹۹.
۴ ـ بلاذری ، همان مأخذ ، ص ۳۰.
