نُوّاب حجّ

یکی از افتخارات علی بن یقطین در تاریخ ، این است که همه ساله عده ای را به نیابت از طرف خود ، به زیارت خانه خدا می فرستاد وبه هرکدام ده تا بیست هزار درهم می پرداخت (۱). تعداد این عده در سال بالغ بر ۱۵۰ نفر وگاهی بالغ بر ۲۵۰ ویا ۳۰۰ نفر می شد. (۲)

این عمل ، با توجه به اهمیت وفضیلت خاص عمل حج در آیین اسلام ، بی شک نمودار ایمان وپارسایی ویژه علی بن یقطین به شمار می رود ، ولی با در نظر گرفتن تعداد قابل توجه این عده ونیز با نگرش به مبالغ هنگفتی که علی به آنان می پرداخته ، مسئله ، عمق بیش تری پیدا می کند.

اگر از گروه نایبان حج ومبلغی که به آن ها پرداخت می شد ، میانگین بگیریم ومثلاً تعداد آنان را ۲۰۰ نفر در سال ، ومبلغ پرداختی را ده هزار درهم بگیریم ، جمعاً مبلغی در حدود دو میلیون درهم را تشکیل می دهد.

از طرف دیگر ، این مبلغ که هر سال پرداخت می شد ، مسلماً گوشه ای از مخارج سالیانه علی بن یقطین واز مازاد هزینه های جاری وباقیمانده پرداخت حقوق مالی مثل زکات وخمس وسایر صدقات مستحبی وبخشش ها وامثال این ها بوده است.

با این حساب تقریبی ، جمع عواید علی بن یقطین چه مقدار می بایست باشد تا کفاف این مبالغ را بدهد؟

در میان دانشمندان شیعه ظاهراً «مرحوم شیخ بهائی» نخستین کسی است که به این مسئله توجه پیدا کرده است. او نکته لطیف این مطلب را چنین بیان می کند : گمان می کنم امام کاظم عليه‌السلام اجازه تصرف در خراج وبیت المال مسلمانان را به علی بن یقطین داده بود وعلی از این اموال ، به عنوان اجرت حج ، به شیعیان

__________________

۱ ـ طوسی ، همان کتاب ، ص ۴۳۴. این مبلغ که کمتر از این نیز نقل شده است ، گویا برحسب شخصیت وموقعیت افراد فرق می کرده است.

۲ ـ طوسی ، همان کتاب ، ص ۴۳۷ و ۴۳۴.