دکتر «طه حسین» ، دانشمند ونویسنده معروف مصری ، پس از بیان سختگیری های معاویه نسبت به شیعیان پس از پیمان صلح ، می نویسد :
«در ده سال آخر حکومت معاویه ، کار شیعیان بالا گرفت ودعوت آن ها در شرق کشور اسلامی وجنوب مناطق عربی فوق العاده انتشار یافت ، به طوری که هنگام مرگ معاویه عده بسیاری از مردم ، مخصوصاً اهل عراق ، لعن معاویه ومحبت اهل بیت را جزئی از وظیفه دینی خود می دانستند». (۱)
بدین ترتیب ، جامعه اسلامی به قدر کافی چهره حقیقی حکومت اموی را شناخت ، وطعم تلخ شکنجه های آن را چشید ، واز انواع ظلم ها وتجاوزهای این حکومت به حقوق مسلمانان ، آگاه شد وماسکی که این حکومت در ابتدای زمام داری معاویه برچهره زده بود کنار رفته ، مردم با قیافه اصلی آن آشنا گشتند. در نتیجه ، با مرگ معاویه ورشد وآگاهی جامعه اسلامی ، تمام عواملی که در زمان وی مانع تحقق یک قیام پیروزمند بود ، برطرف شد وراه قیام برضد حکومت اموی کاملاً هموار گردید ودر این هنگام بود که حسین بن علی عليه‌السلام ضربت قاطع را بر پیکر حکومت فاسد بنی امیه وارد ساخت وآن قیام بزرگ وبی نظیر را پی ریزی نمود.
نهضت الهام بخش
قیام حسین بن علی عليه‌السلام تحول دامنه داری در جامعه اسلامی به وجود آورد ، اوضاع را دگرگون ساخت وافکار عمومی را برضد حکومت بنی امیه شوراند ومنشأ پیدایش نهضت ها وانقلاب های پی درپی وبزرگی مانند : قیام توّابین ، نهضت اهل مدینه ، قیام مختار ثقفی ونهضت زید بن علی بن حسین وچندین نهضت بزرگ دیگر گردید ، در حالی که اگر همین انقلاب در زمان حضرت مجتبی عليه‌السلام وبهوسیله آن حضرت عملی می گردید ، فاقد چنین ثمراتی بود.
__________________
۱ ـ علی وفرزندانش ، ترجمه محمد علی خلیلی ، ص ۲۹۸.
