از بزرگان خنیاگران عصر خویش بودند که شهرت آنان در جهان آن روز پیچیده بود. حال اگر در نظر بگیریم که هریک از آنان چند تن شاگرد ووردست وآموزنده تحت تعلیم داشته است وباز اگر احتمال این امر را منتفی ندانیم که گروهی از نوازندگان مشهور در شهر مانده به بدرقه جمیله نرفته بوده اند ، رقمی به دست خواهد آمد که باور کردن آن دشوار می نماید. وقتی که وضع اجتماعی قبله گاه مسلمانان ومرکز تأسیس حکومت اسلامی چنین باشد ، می توان حدس زد که دمشق ، بصره ودیگر شهرهای بزرگ آن زمان در چه وضعی به سر می برده است؟! (۱)
ضرورت تبیین احکام ونشر فرهنگ اصیل اسلامی
در کنار این وضع اندوه بار ، وقتی که ناآگاهی مردم از تعالیم اسلام وپیدایش بدعت ها وانحراف ها را درنظر بگیریم ، عمق فاجعه بیش تر روشن می گردد وبهتر درمی یابیم که امام چهارم با درک عمیق درد جامعه بوده که با آن مواعظ ، مردم را بیدار می ساخته است. اینک توجه شما را به نمونه هایی از متروک شدن تعالیم اسلام وناآگاهی مردم از وظایف اسلامی وپیدایش انحراف ها جلب می کنیم :
۱. به گفته برخی از دانشمندان ، بنی هاشم در زمان امام سجاد عليه‌السلام نمی دانستند چگونه نماز بخوانند وچگونه حج به جا آورند واصولاً شیعیان از احکام دینی جز آن چه از افواه شنیده بودند ، نمی دانستند! (۲)
وقتی که وضع فریضه ای مثل نماز که از ارکان اسلام است وهر مسلمانی در شبانه روز باید پنج بار آن را به جا آورد ، در میان بنی هاشم که می بایست در این زمینه ها از همه داناتر وآگاه تر باشند ، چنین باشد ، می توان حدس زد که میزان
__________________
۱ ـ دکتر شهیدی ، همان مأخذ.
۲ ـ مرتضی الحسینی العاملی ، جعفر ، دراسات وبحوث فی التاریخ والإسلام (مجموعه مقالات) ج ۱ ، ص ۵۶ (مقاله : الإمام السجاد باعث الإسلام من جدید).
