وکلای دیگر ، به وسیله او با امام در ارتباط بودند. آنان نوعاً اموال ووجوه جمع آوری شده را به وی تحویل می دادند واو به محضر امام می رساند. (۱)

پیکها ونامه ها

علاوه بر شبکه ارتباطی وکالت ، امام از طریق اعزام پیک ها نیز با شیعیان وپیروان خود ارتباط برقرار می ساخت واز این رهگذر مشکلات آنان را برطرف می کرد. در این زمینه ، به عنوان نمونه ، می توان از فعالیت های «ابوالأدیان» ، یکی از نزدیک ترین یاران امام یاد کرد (*). او نامه ها وپیام های امام را به پیروان آن حضرت می رساند ، ومتقابلاً نامه ها ، سؤال ها ، مشکلات ، خمس ودیگر وجوه ارسالی شیعیان را دریافت نموده ودر سامرّاء به محضر امام عسکری می رساند. آخرین مأموریت او را که در روزهای آخر حیات امام عسکری رخ داد ، در بخش جریان شهادت آن حضرت توضیح خواهیم داد.

گذشته از پیک ها ، امام از طریق مکاتبه نیز با شیعیان ارتباط برقرار می ساخت واز این رهگذر آنان را زیر چتر هدایت خویش قرار می داد. نامه ای که امام به «ابن بابویه» نوشته ودر بخش تقویت وتوجیه سیاسی عناصر مهم شیعه از آن یاد خواهیم کرد نمونه ای از این نامه ها است (۲). از این گذشته ، امام دو نامه به شیعیان قم وآبه (آوه) نوشته است که متن آن ها در کتاب های ما مضبوط است (۳). نامه های

__________________

۱ ـ طوسی ، اختیار معرفه الرجال ، ص ۵۳۲ ، حدیث ۱۰۱۵ ؛ تستری ، همان کتاب ، ج ۱ ، ص ۳۱۵. عَمری بعدها به وکالت از طرف حضرت صاحب الزمان عج منصوب گردید وما به خواست خدا در بخش آینده پیرامون عظمت وفضیلت او سخن خواهیم گفت.

* ـ ابوالأدیان علی بصری ، در اواخر قرن سوم هجری وفات یافته وکنیه او در اصل «ابوالحسن» بوده است ، نامبرده به این جهت به ابوالأدیان شهرت یافته بود که با پیروان تمام دین ها مناظره می کرد ومخالفین را مجاب می نمود (مدرس تبریزی ، محمد علی ، ریحانه الأدب ، ج ۷ ، ص ۵۷۰). انتخاب ابوالأدیان برای انجام این مأموریت ، نشان می دهد که حضرت افراد ویژه ای را به این کار می گمارده است.

۲ ـ ابن شهرآشوب ، مناقب آل ابی طالب ، ج ۴ ، ص ۴۲۵ ؛ مجلسی ، بحار الأنوار ، ج ۵۰ ، ص ۳۱۷ ؛ فیض کاشانی ، معادن الحکمه فی مکاتیب الأئمه ، ج ۲ ، ص ۲۶۵.

۳ ـ فیض کاشانی ، همان کتاب ، ص ۲۶۴ مجلسی ، همان کتاب ، ص ۳۱۷.