فشارهای اقتصادی بر شیعیان
متوکل به منظور تضعیف جبهه تشیع ونابود ساختن نیروهای مبارز شیعه ، آنان را شدیداً در فشار اقتصادی قرار داده بود ، به طوری که تا این حد فشار اقتصادی بر شیعیان تا آن تاریخ بی سابقه بود.
البته می دانیم که شیعه پس از رحلت پیامبر ، همواره از نظر اقتصادی در فشار ومضیقه قرار داشت. در این زمینه ، علاوه بر گرفتن «فدک» از فاطمه زهرا عليها‌السلام که انگیزه سیاسی داشت وهدف از آن تضعیف بنیه اقتصادی جناح امیرمؤمنان عليه‌السلام وبنی هاشم بود ، نمونه های فراوانی در تاریخ اسلام به چشم می خورد که یکی از آن ها روش معاویه با شیعیان ، بهویژه بنی هاشم ، بود. یکی از تاکتیک هایی که معاویه به منظور اخذ بیعت از حسین بن علی عليه‌السلام برای ولیعهدی یزید به آن متوسل شد ، خودداری وی از پرداخت هرگونه عطیه به بنی هاشم از بیت المال در جریان سفر به مدینه بود تا بدینوسیله امام را زیر فشار گذاشته وادار به بیعت کند. (۱)
نمونه دیگر ، فشار اقتصادی «ابو جعفر منصور دوانیقی» (دومین خلیفه عباسی) بود. منصور برنامه سیاه تحمیل گرسنگی وفلج سازی اقتصادی را در سطح وسیع وگسترده ای به اجرا می گذاشت وهدف او این بود که مردم ، نیازمند وگرسنه ومتکی به او باشند ودر نتیجه همیشه در فکر سیر کردن شکم خود بوده ، مجال اندیشه در مسائل بزرگ اجتماعی را نداشته باشند. او روزی در حضور جمعی از خواص درباریان خویش با لحن زننده ای انگیزه خود را از گرسنه نگه داشتن مردم چنین بیان کرد : عرب های بادیه نشین در ضرب المثل خود ، خوب گفته اند که : «سگ خود را گرسنه نگه دار تا به طمع نان ، دنبال تو بیاید»! (۲) این سخن ضمناً می رساند که امت اسلام در چشم بنی عباس ، تا چه حد بی ارزش بوده اند؟!.
__________________
۱ ـ ابن اثیر ، الکامل فی التاریخ ، ج ۳ ، ص ۵۱۱ ؛ ابن قُتیبه ، الإمامه والسیاسه ، ج ۱ ، ص ۱۹۱.
۲ ـ شریف القرشی ، باقر ، حیاه الإمام موسی بن جعفر عليه‌السلام ، ج ۱ ، ص ۳۶۹ (به نقل از کتاب : عصر المأمون).
