۲. از طرف مأمون وفضل بن سهل ذوالریاستین (۱) (که همه امور کشور را در دست داشت) ، شخصی به نام هشام بن ابراهیم راشدی همدانی به دربانی امام منصوب شده بود. هشام قبل از انتقال امام به مرو ، از نزدیک ترین یاران حضرت رضا عليه‌السلام بود وبسیاری از امور آن حضرت را او انجام می داد وواسطه تحویل اموال ارسال شده توسط شیعیان ، به امام بود.
اما پس از انتقال امام به مرو ، فضل بن سهل او را جذب کرد ومأمون تربیت پسرش عباس را به او سپرد واو را هشام عباسی نامید. او همه اخبار امام را به مأمون وفضل گزارش می کرد. او رفت وآمد به منزل امام را به شدت کنترل می کرد واشخاص را به دلخواه خود به محضر امام راه می داد ، اما دوستداران حضرت را راه نمی داد وهر سخنی را که امام بر زبان می آورد ، به مأمون وفضل گزارش می کرد ، واز این نظر نزد آن دو جایگاه ویژه ای کسب کرده بود. در حالی که فضل به شدت با امام دشمنی می کرد وبه آن حضرت حسد میورزید. (۲)
۳. همچنین منشی مخصوص امام را که مکاتبات شخصی امام را می نوشت ، فضل بن سهل تعیین کرده بود. (۳)
موضع معترضانه وانتقادی امام
اما این محدودیت ها ونیز تعهد امام بر عدم مداخله در امور جاری کشور ، موجب نمی شد امام درباره وضع امت اسلامی بی تفاوت باشد یا در برابر مظالم وخلاف کاری های مأمون سکوت کند چه رسد به این که آن ها را تأیید کند از
__________________
۱ ـ فضل بن سهل ، قبلاً زردشتی بود ، وتوسط یحیی بن خالد برمکی مسلمان شد. او در واقع پرورش یافته برمکی ها بود. در دوران کودکی وجوانی مأمون ، یحیی تربیت او را به فضل سپرد. مأمون در دوره خلافتش ، هم وزارت وهم فرماندهی سپاه را به او سپرد ، واز این رو ذوالریاستین لقب گرفت. فضل با امام رضا عليه‌السلام دشمنی داشت (عیون اخبارالرضا ، ج ۱ ، ص ۱۷۵ ۱۷۷) چون اصولاً برمکی ها دشمن وبدخواه امام کاظم وامام رضا عليهما‌السلام بودند.
۲ ـ همان ، ص ۱۶۴ ۱۶۵.
۳ ـ همان ، ص ۲۶۶.
